حمام ابوالمعالی یزد در قلب بافت تاریخی شهر و در نزدیکی دیدنی های شهر یزد واقع شده است و رروبه روی زندان اسکندر، جنب بقعه هزار ساله دوازده امام و کنار مسجد چهل محراب قرار دارد. با ما در درناتریپ همراه باشید تا اطلاعات جامع تری را در اختیار شما قرار دهیم.
معماری حمام ابوالمعالی
این بنا بر اساس معماری منطقی و حساب شده ای با آجر، ریگ، گچ و ساروج ساخته شده است و تزئینات به کار رفته در سقف آن زیبایی و اصالت خاصی دارد. این حمام که تا 40 سال پیش فعال بود، شامل هشتی، راه پله ورودی، فضای ورودی حوضچه، حوضچه های متعدد آب گرم و سرد، خزینه، اتاق استراحت، شاه نشین، گرمخانه و … می شود. و نمونه کاملی از معماری دوره قاجاریه است. این اثر در تاریخ 4 تیر 1377 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بخش های مختلف حمام ابوالمعالی
دو بخش کوچک وبزرگ حمام به ترتیب شامل قسمت هایی همچون جلوخان ، سردر ورودی ، هشتی ، راهروهای ارتباطی ، سربینه ، میان در ، گرم خانه ، خزینه ، صفه شاه نشین ، اتاق نظافت ، تون ، گربه رو (چپیله) ، دستک ، برف انداز ، جام خانه و چاه خانه می باشد. البته دو فضای اصلی در حمام های تاریخی به ترتیب : سربینه ، گرم خانه می باشد.
گرم خانه حمام ابوالمعالی
فضای گرم خانه محل شستو شو و تطهیر بدن است. گرم خانه اغلب فضایی ساده تر از سربینه دارد که گوشه هایی برای نشستن و شستوشو دارد. خزینه آب گرم و حوض آب سرد و فضاهایی مخصوص تر برای استحمام در مجاورت گرم خانه قرار دارد روشنایی گرم خانه از نور گیرهای سقفی تامین می شود. نور گیرهایی با شیشه های عدسی مانند وجود دارد تا نور کافی وارد حمام شود و داخل حمام نیز دیده نشود. ازاره و دیوار گرم خانه تا یک متر کاشی کاری و معرق وتا سقف اهک بری با ملات ساروج می باشد.
شاه نشین حمام ابوالمعالی
شاه‌نشین در معماری ایرانی قسمتی است که در شمال اندرونی قرار می‌گرفته و آفتاب‌خور بوده، بزرگتر و به آن سه‌دری یا پنج‌دری نیز گفته می‌شود. شاه‌نشین اتاقی است با ارتفاع نسبتاً بلند که معمولاً ارتفاع آن دوبرابر دیگر بخش های حمام بود، در قسمت بالای این ارتفاع، سقف نیم‌گنبدی قرار می‌گرفت و چون ارتفاع زیاد بود باعث خنک شدن اتاق می‌شد.
شاه نشین‌ها با تزئینات خاصی نظیر نقاشی، شیر و شکر در زیر گنبد و در زمان قاجار با آیینه کاری همراه بود. گچ بری‌های نفیس به همراه تندبری‌ها در اطراف اجاق و نقاشی‌های شیشه‌ها نیز از جمله این تزئینات به‌شمار می‌رفت. یک ارسی (پنجره) بالا رو، با شیشه‌های رنگی همراه با الحاقات مربوط به آن نیز در اتاق شاه‌نشین وجود داشت که اغلب سه‌دری یا پنج‌دری بود.
درست در مقابل شاه‌نشین یک حوض بزرگ ساخته می‌شد و چون آب ذاتاً خنک است، باعث می‌شد هوای مطبوعی در اتاق جریان یابد؛ به این ترتیب که هوای داغ به سمت بالا و طاق نیم گنبدی می‌رفت و هوای سرد بین شاه‌نشین و حوض در جریان بود..
سربینه و خزینه
«سربینه» یعنی مکانی که افراد داخل حمام یکدیگر را آنجا می‌دیدند و «رختکن» یعنی محل تعویض لباس می‌رسد. همچنین در تمامی حمام‌ها یک حوض وجود داشته که در آنجا افراد بعد از شستشوی پاها به محوطه داخلی یا «گرم‌خوان» وارد می‌شده‌اند. در «گرم‌خوان» دو مخزن آب سرد و گرم به نام «خزینه» بوده، همچنین زیر حمام‌ها معمولاً «زنبورک» ساخته می‌شده که به عبارتی شبیه کانال‌های امروزی بوده که به صورت اتاق‌های کوچک سقف زده می‌شده تا گرما را در کف حمام حفظ کند.»
در زیر خزینه حمام تون (آتشدان یا آتشخان) قرار داشته و ظرف مسی بزرگی در کف خزینه تعبیه شده و در زیر آن آتش می‌افروختند تا در اثر عمل کنونسیون رفته رفته آب خزینه در طول شب گرم شده و برای استحمام در صبحگاهان آماده شود.
جاذبه های دیدنی نزدیک به حمام ابوالمعالی
موزه آب یزد: ۲.۱ کیلومتر
مسجد جامع یزد: ۲.۳ کیلومتر
میدان وقت الساعت: ۲.۴ کیلومتر
میدان امیر چخماق: ۲.۴ کیلومتر
خانه لاری ها: ۳.۲ کیلومتر
آتشکده ورهرام: ۴.۳ کیلومتر
عمارت قصر آینه: ۷ کیلومتر
