سفره هفت‌سین؛ نماد جشن نوروز

هفت‌سین سفره‌ای است که ایرانیان هنگام نوروز می‌آرایند که روی پایه یا روی زمین گذاشته میشود.

هنگام تحویل سال، خانواده‌ها پای سفره مینشینند و سفره را نیز تا روز طبیعت نگه میدارند، بعد از ۱۳ روز، سبزه را به آب میسپارند. این سفره مانندش را نیز برای یلدا آماده میکنند و تنها مختص نوروز نمیباشد.

تعریف

هفت‌سین از مشهورترین نماد‌های مراسم نوروز است و به این دلیل هفت‌سین خوانده میشود که هفت چیز با که اول حرف آنها س میباشد، در این سفره گرد‌آوری میشوند که شامل سیب، سنجد، سرکه، سبزه، سمنو، سماق، سیر میشود.

پیشینه

اطلاعات چندان دقیقی از تاریخچه این رسم نیست و احتمالا رسم کهنی نیز محسوب نمیشود. در ریشه‌یابی‌های دیگر، هفت سین را به هفت‌سینی ربط داده‌ یا معادل هفت میم دانسته‌اند. همچنین میتوان ریشه آنرا به هفت‌چین یا هفت چیدنی نسبت داد.

همچنین در بسیاری از منابع قرن نوزدهم میلادی نیز از رسوم سفره‌ هفت‌سین نام برده نشده است و تنها هابنریش بروگش که در دوره ناصرالدین شاه قاجار به ایران سفر کرده، مینویسد که ایرانیان در هنگام بهار گلهایی میکارند که نام آنها با سین آغاز میشود.

در این سفره نمادهای مختلفی استفاده شده، به عنوان مثال، سمنو تقویت کننده جنسی شمرده میشده تنها به این دلیل نباید نشانه آناهیتا دانست، بلکه به نکاتی میتوان توجه کرد که در مراسم آیینی  تهیه سمنوی نوروزی، فقط زنان باید در آن حضور داشته باشند.

در آیین نوروزی ساسانیان، عدد هفت از تقدس بالایی برخوردار بوده که ساسانیان در موقع نوروز، هفت دانه بر هفت ستون میکاشته‌اند یا نانی از هفت غله میپخته‌اند. این رسم را نیز به دوره کیانیان نسبت میدهند به گونه‌ای که هفت شین نامیده میشده و در دوره‌های بعدی، شراب جای خود را به سرکه داده است.

این سفره برخلاف نوروز باستانی، رسم نوینی محسوب میشود. بر سفره همانند رسم همیشگی، آینه، قرآن، شاهنامه، دیوان، تنگ آب به همراه ماهی قرمز یا انار قرار میگیرد. عضو اصلی سفره سبزه است که در کنار چند سین دیگر با نام‌های سمنو، سیر، سیب، سرکه، سنجد سکه، سماق، سنبل و ساعت قرار میگیرد.

سایر اجزا

اجزای اصلی هفت‌سین را معرفی کردیم. در کنار اینها، اجزای دیگری قرار میگیرند که با مفاهیمی چون نوزایی، باروری، فراوانی، ثروت و مانند اینها یاد میشوند. این اجزا ممکن است برای زینت یا کامل کردن مجموعه باشند. به عنوان مثال، میتوان به شمعدان، قرآن، تخم‌مرغ رنگی، گل، شیرینی، آجیل، نان سنگک، گلاب، تنگ، بیدمشک، بادبزن، و سبزی خوردن اشاره کرد. برخی بر این باورند که سکه نماد دارایی و آب نماد پاکی یا روشنایی است و این دو باید در کنار یکدیگر باشند. برخی بر اساس این باورها، سکه را در آب یا بر آینه میگذارند.