نوروز از کهن ترین جشن های باقی مانده از دوران باستان است.
ایران باوجود کشوری از چند قومیتی همراه بافرهنگ ،آداب و رسوم وتاریخی متفاوت هرکدام به نوعی نوروز را جشن میگیرند.قوم لر و مردم مهمان نواز آن برای نوروز باستان ازسنتی قدیمی برخوردار هستند. امروز سعی دارم شمارا باگوشه ای ازاین سنت کهن آشنا کنم.
گردیله
قوم لر دراوایل اسفندماه یا نیمه دوماین ماه شروع به “گردیله” میکنند،منظور از گردیله همان خانه تکانی و زودون گرد و غبار از خانه است،که با گذاشتن آینه و قرآن و آب درخانه به استقبال این سنت و رسوم کهن میروند و باگردگیری وسایل خانه، شستن فرش،پاک کردن غبار قاب های عکس وطاقچه های کوچک و بزرگ، شستن ایوان و حیاط خانه، تمیز کردن و مرتب کردن زیر زمینی های قدیمی و… این سنت قدیمی را به جای می آورند.
حکایت شیرین نوروز خوانی
درزمان های قدیم با نبودن رادیو، تلویزیون و وسایل رسانه ای مردم از تاریخ عید بی اطلاع بودند بنابراین در آن زمان افرادی با سواد وفرهیخته با نام “جارچی” سوار براسب در روستا ها و داخل آبادی ها و کوچه های آن با صدای بلند شعر می خواندن و روزهای باقی مانده را مردم روستا و ابادی ها نوید فرارسیدن بهار و نوروز می دادند.مردم به رسم هدیه به جارچی ها تخم مرغ، گندم و پول می دادند.لازمه بدانید که این جارچی ها با میرنوروز و عمو نوروز های های سابق و امروز فرش داشته است.
پنجشنبه های آخر سال
این رسم و سنت در لرستان اهمیت بالایی برخورد است.
مردم در پنجشنبه آخرین سال با رفتن به قبرستان ها، شستن قبورعزیزان و بردن سبزه عید،میوه و چیدن سفره هفت سین یادی ازرفتگان خود می کنند تامرحمی بر دل شکسته خود باشد و باخیرات کردن حلوا و خرما و خواندن قرآن یاد عزیران خود را گرامی می دارند.همچنین متقعدند زمانی که مردگان توجه بازماندگان خود را می بینند روحشان شاد و برای آنها دعای خیر می کنند. جالب است بدانید در چنین روزی عده ای از مردم بعد از ترک کردن قبرستان به خانه افراد نزدیک خود که عزیزی را تازه از دست داده اند و باخواندن فاتحه و خوردن حلوا برای شادی آن مرحوم و تسلی بخشیدن به دل بازماندگان و برای آن ها پارچه و لباس رنگ روشن می ببرند تا رخت عزای آن هارا در سالی که پیش روی آن هاست در بیاورند.
چهارشنبه سوری
آتش در نزد ما ایرانیان نمادی از روشنی ،پاکدلی،زندگی و تندرستی است.
این سنت حکایت از رسم کهن اهورائی دارد. در لرستان این رسم ازقدیم والایام تا به امروز پابرجا بوده است،که مردم با روشن کردن آتش در جلوی درب خانه های خود و یا پشت بام خانه دور آن جمع می شدند و همه اعضای خانواده زن ، مرد و کودکان خود با پریدن از روی آتش و گفتن: ” زردی مه سیتو / سوری تو سی مه” (زردی که منظور رنج و بیماری است بدست آتش سپردن و سرخی ،تندرسی و زیبایی آتش برای من ) و با خواندن این بیت از شعر احوال خود را به آتش می سپردن و به پیشواز سال نو می رفتند.
جشن لحظه سال تحویل
در لحظه های سال تحویل عید بیشتر شادی این جشن را با دل های خود احساس میکنیم.
مردم لرستان در ساعات قبل سال تحویل با چیدن سفره هفت سین که چینش این سفره معمولا بر عهده دختران جوان و نو عروس خانواده می باشد به استقبال لحظه های سال نو می روند. پدر یا بزرگ خانواده با وضو گرفتن و گذاشتن پول عیدی در لا به لای صفحات قرآن نیز، خود این رسم بجای می آورند. پوشیدن لباس های نو و عطر و گلاب کردن خانه و بوی عود و شمع فضای خانه را حسابی نو و خوشبو می کنند.همه کنارهم دور سفره هفت سین جمع شده و بزرگ جمع با صدای بلند شروع به دعا خواندن میکند و سپس بعد ازتحویل سال همگی با روبوسی عید را بهم تبریک گفته و عیدی های لای صفحات قرآن را به همه فرزندان ،نوه ها و عروس های خود می دهد.
شب عید و شام عید
همه ما ایرانی ها در سرتاسر این مرز و بوم در شب عید با رفتن به خانه بزرگ خانواده و برپاداشتن دورهمی وخواندن حکایت های قدیمی این شب زیبا را صبح میکنیم.
از شام عید لرستانی ها میتوان قورمه سبزی و یا کباب های محلی آن مثل “گله بریژ” نام برد.البته بهتراست بدانید که در قدیم شام قوم بزرگ لر همان کباب “گله بریژ” بوده است که هر خانواده ایی با ذبح کردن گوسفند تدارک شام شب عید را می دیدند.
نوروز فرصتی است برای دید و بازدید و رفتن به خانه اقوام دور نزدیک مخصوصا بزرگان طایفه است . این سنت های نامبرده هنوزهم میان مردم غیور لرستان پابرجاست و هرسال بهتر از سال گذشته آن را به جای می آورند.