سال هزار و سیصد و هشتاد و چهار بود که یک هزار توی رازناک در زیر شهر سامن به صورت کاملاً اتفاقی کشف شد. مجموعه ای شگفت انگیز که هم اکنون آن را شهر زیر زمینی سامن می نامند. این مجموعه کاملاً دستکند در دل سنگ گرانیت حفاری شده و قدمت آن را تا روزگار مادها تخمین زده اند. این مجموعه به مرور زمان گسترش یافته و در هر دوره ی تاریخی قسمتی به آن افزوده شده است.
معرفی شهر زیر زمینی سامن
این مجموعه در شهر سامن واقع در ۱۵ کیلومتری شهرستان ملایر از توابع استان همدان است. در روزگارمادها گویا پرستشگاه مهر بود. در روزگار اشکانیان سامن گسترش یافت. و برای خاک سپاری مردگان به کار رفت. از همه ی اعراب تا جنگ جهانی اول برای بیش از هزار سال این دخمه ها نهان گاهی بود برای اندک کسانی که آن را می شناختند.
شهرهای زیر زمینی در ایران جملگی دو کاربرد داشتند. کاربرد دینی و یا پناهگاهی. پیروان برخی دین ها همچون مهرپرستی ( میترائیسم ) برای گریز از آزار دیگران آیین های خود را در زیر زمین های پنهان برگزار می کردند. هجوم دشمنان نیز گاهی مردم بی پناه را به نهان گاه های زیر زمینی می کشاند. در این مجموعه علاوه بر کاربرد های معمول که گفته شد در دوره ی اشکانی این شهر زیر زمینی به عنوان گور دخمه نیز برای تدفین اجساد استفاده شده است.
آثار کشف شده
در مجموعه دسکتند زیر زمینی سامن ظرف هایی پیدا شد مانند ظرف های سفالی و فلزی، مهره های سنگی سکه هایی از روزگار مغول و صفویه و سفالی های نقش دار اشکانی. در مجموع ۶۰ اسکلت یافت شده که بیست و شش مورد زن، شانزده مورد مرد، چهارده مورد کودک و یک نوزاد بوده اند. همچنین جنسیت ۳ مورد از این اسکلت ها قابل شناسایی نیست. این اسکلت ها به صورت چمباتمه ای دفن شده اند و درکنار آنها هدایای قبور قرار داده شده اند.
وسعت شهر زیر زمینی سامن
طی چند فصل کاوش تنها هزار متر از این مجموعه باز شده است که حدوداً در این محدوده ۲۵ اتاق وجود دارد. ارتفاع اتاق ها از کف تا سقف بین ۲ تا ۳ متر متغییر است. در واقع متخصصان وسعت این شهر زیر زمینی را سه تا پنج کیلومتر تخمین زده اند. که اگر همه ی آنها باز شوند هزارتویی شگفت انگیز و جهانی در پیش خواهید داشت. که منبعی بی پایان برای گردشگریست.
امکانات رفاهی و راحتی بازدید از شهر زیر زمینی سامن
به عنوان یک بومی سامن دقیقاً زمان کشف این شهر زیر زمینی را به خاطر دارم. طی حفاری های شرکت مخابرات قسمتی از زمین ریزش کرده بود و یک راه به این شهر زیر زمینی باز شده بود.
ماه های اول همه کنجکاو بودند که در این شهر زیرزمین چه می گذرد. بازارشایعات داغ بود تا اینکه فصل اول کاوش باستان شناسان شروع شد. مشخص شد که این ها فقط تونل های ساده زیر زمین نیستند. و داستان بسیار جذاب تر از آن چیزی است که همه گمان می کردند.
حالا سال ها از این داستان گذشته و بعد از چند فصل کاوش به مردم و گردشگران اجازه داده اند وارد این مجموعه باستانی شوند. چند سال تا آماده سازی این مجموعه برای بازدید بدون دردسر طول کشد ولی خوشبختانه در حال حاضر این مجموعه آماده پذیرش گردشگران است. اما این پذیرش فقط در ماه های خاص سال و ایام تعطیل و مناسبت ها انجام می شود. که گردشگران را سردرگم کرده که بهتر است قبل از حرکت از باز بودن این مجموعه اطلاع خاصل فرمایید.
اما مهم ترین دلیلی که باعث شد درباره این مجموعه بنویسیم امیدی است که شاید ، مجموعه دسکتند زیر زمینی سامن بالاخره یک بار برای همیشه با امکانات کافی برای بازدید بدون دردسر مسافران بازگشایی شود. طی این مدت به خاطر تبلیغات سازمان میراث فرهنگی ، بازدیدکنندگان بسیاری برای بازدید از این مجموعه به سامن آمده اند اما با دردهای بسته ی مجموعه مواجه شده اند. در حالی که قول ها و خبرها نوروز سال ۹۷ را برای گشایش این مجموعه اعلام کرده بودند. و همچنان به جز یک تابلو چیزی به این مجموعه اضافه نشده است.
در مورد امکانات رفاهی باید گفت که این مجموعه کاملاً در مرکز سامن واقع شده و امکانات رفاهی مانند رستوران ها و فروشگاه ها به اندازه کافی وجود دارند. همچنین بانک و خود پرداز ها در ورودی شهر موجود هستند و از این نظر نگرانی خواهید داشت. از نظر دسترسی به اینترنت پوشش کامل ۴G در تمام منطقه وجود دارد و بدون هیچ نگرانی می توانید از اینترنت پر سرعت استفاده نمایید. خوشبختانه سال گذشته اقمتگاه سنتی در سامن افتتاح شده که خود دارای جذابیت خاصی است. که در نزدیکی مجموعه شهر زیر زمینی واقع شده است.
نکاتی که قبل از رفتن به شهر زیر زمینی سامن باید به آن ها توجه کنید
- حداکثر زمانی که بازدید از این مجموعه ۱ ساعت خواهد بود.
- از بردن مواد خوراکی به درون مجموعه خود داری فرمایید.
- قبل از حرکت به سمت مجموعه برای بازدید حتما از باز بودن مجموعه اطلاع حاصل نمایید.
- تمام مجموعه در زیر زمین و در عمق ۳ تا ۶ متری زمین واقع است. به کسانی که ترس از فضاهای بسته دارند و بیماران قلبی بازدید از این مجموعه توصیه نمی شود.
چطور به سامن برویم؟
سامن از توابع شهرستان ملایر در استان همدان است. اگر از سمت همدان و شهر ملایر به سامن می آیید، با طی کردن جاده ای پانزده کیلومتری که حدوداً بیست دقیقه زمان خواهد برد به سامن خواهید رسید. همچنین اگر قصد دارید از استان لرستان و جاده ی بروجرد به سمت سامن بیایید. با طی کردن جاده ای ۴۵ کیلومتری در مدت یک ساعت به مجموعه دسکتند زیر زمینی سامن خواهید رسید.
نقد و بررسی مجموعه زیر زمینی سامن
این مجموعه از نظر تاریخی و متفاوت بودن آن ارزش بازدید را دارد. مطمئناً افراد کمی تجربه بازدید از چنین مجموعه زیر زمینی را دارند. راه دسترسی به سامن به تازگی ترمیم شده. و به راحتی می توانید این مجموعه را درست در مرکز سامن پیدا کنید. البته مهمترین دلیل و نکته منفی که باید به آن توجه کنید باز نبودن در این مجموعه به روی گردشگران در تمام سال است. معمولاً در تعطیلات نوروز امکان بازدید از این مجموعه وجود دارد که البته در دسترس بودن مجموعه در همین محدوده ی زمانی هم حتمی نیست.
- راحتی بازدید 2
اگر از این مجموعه بازدید کرده اید یا با آن آشنایی دارید ابتدا از طریق ستاره های بالای همین متن به شهر زیر زمینی سامن امتیاز دهید و اگر تجربه یا نکته ی مهمی در مورد این مجموعه ی دستکند دارید آن را در قسمت نظرها با ما در میان بگذارید.