استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته و پهناورترین استان ایران میباشد. این استان در زمینه مکان های تاریخی بسیار غنی بوده، به طوری که آثار تاریخی زیادی در این استان ثبت ملی یا یونسکو شده اند. با درناتریپ جهت آشنایی با جاهای دیدنی کرمان همراه باشید.
مکان های تاریخی کرمان
۱. ارگ بم
از مشهورترین بنای تاریخی یعنی ارگ بم شروع میکنیم. ارگ بم بزرگترین سازه خشتی در جهان است که محل آن در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزله شدیدی که شهر بم و حومه آن را تحت تاثیر قرار داد، ارگ بم تقریبا به‌طور کامل از بین رفت.
«بم و فضای فرهنگی آن» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است. این ارگ عظیم که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد سده ۵ پیش از میلاد ساخته شده‌است و تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود.
کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که پر ارتفاع‌ترین قسمت مجموعه نیز به‌شمار می‌آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده میشود. با وقوع زمین لرزه سال ۱۳۸۲، تقریبا ۸۰ درصد ارگ تخریب شد، بطوریکه سازمان جهانی یونسکو آنرا در لیست آثار در معرض خطر قرار داد. اکثر بخش های تخریب شده این بنا با کمک مهندسین ژاپنی، ایتالیایی و فرانسوی بازسازی شد.
۲. بازار کرمان
بازار بزرگ کرمان از میدان ارگ شروع و به میدان مشتاقیه ختم میشود. این بازار طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب میشود و عمدتاً پس از سده هشتم هجری قمری ساخته شده‌است. این اثر در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۵۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بازار بزرگ کرمان شامل قسمت‌های مختلفی است که برخی از آنها مانند بازار وکیل، بازار اختیاری، بازار گنجعلی خان و … قسمتی از راسته بازار هستند و برخی دیگر مانند بازار قلعه و بازار سردار و … به صورت راسته‌های متقاطع با راسته بازار هستند یا تیمچه‌هایی اند که به بازار بزرگ راه دارند. در مسیر این بازار میتوان شاهد حیاط کاروانسرها و ساختمان‌‌های گنبدی شکل بود. وجود موزه‌ها، حمام ها و بناهای مذهبی در بازار سرتاسری، گردشگران زیادی را به خود جذب میکند.
۳. گنبد جبلیه
این گنبد هشت ضلعی که به گنبد گبری نیز شهرت دارد تماما از سنگ است و عرض پی آن نیز در پایه به ۳ متر می‌رسد. قسمت بالای گنبد از آجر ساخته شده و در داخل گنبد ظاهراً گچ بری‌ها و تزئین کاریهایی وجود داشته که قسمت بالا ریخته و قسمت پائین را تخریب کرده‌اند. این بنا در سال ۱۳۸۳ به موزه تبدیل شد و در مورد تاریخ آن حدس و گمان های بسیار متعددی وجود دارد.
۴. موزه صنعتی کرمان
موزه صنعتی شامل گنجینه‌ای غنی و دیدنی از هنرهای معاصر و شامل آثار ارزشمندی از هنرمندان ایرانی و خارجی است که در شهر کرمان، خیابان شریعتی و حد فاصل میدان باغ ملی و چهار راه طهماسب آباد قرار دارد. این موزه میزبان آثار متعدد هنری از هنرمندان مختلفی چون آگوست رودن، هنری مور، امیل نولده، بن نیکلسن، واسیلی کاندینسکی، آلبر مارکه، بلاکادار، جاکوب اپشتاین، بوناتی، تام فیلیپس و همچنین آثار بسیاری از هنرمندان معاصرایران از جمله محمد غفاری (کمال‌الملک) علی‌محمد حیدریان، علی‌اکبر یاسمی، رسام ارژنگی، پرویز تناولی، ژازه تباتبایی، سهراب سپهری و …. میباشد.
۵. مقبره مشتاق علی شاه
گنبد مشتاقیه یا مقبره مشتاق علی شاه از بناهای تاریخی دوره قاجار است و محل دفن مشاهیر بسیاری می باشد، اما به خاطر مشتاق علی شاه که مشهورترین فرد دفن شده در این مکان است به این نام خوانده میشود. از کارهای مهم او میتوان به اضافه کردن سیم چهارم به سه تار و خواندن نام برد. وی به دلیل خواندن قرآن با نوای سه تار، سنگسار و کشته شد و بدن او را در کنار مقبره میرزا حسین خان دفن کردند.
۶. بازار مسگری
بازار مسگری از نمونه بازار هایی میباشد که صنغتگران در آنها به ساختن ظروف فلزی و مسی مشغول هستند. اگر قصد خرید این ظروف زیبا را به عنوان سوغات دارید، میتوانید به این مکان سری بزنید.
۷. مسجد گنجعلی خان
مسجد گنجعلیخان، در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلیخان و در کنار مدرسه گنجعلی خان واقع شده که حدود سال ۱۰۰۷ هجری قمری توسط گنجعلیخان حاکم منصوب شاه عباس صفوی ساخته شد. این مسجد در واقع محل عبادت حاکم کرمان و به روایتی دیگر مسجد، مدرسه گنجعلیخان بوده‌است.
۸. موزه دفاع مقدس
این موزه احوال و اوضاع جنگ ۸ ساله بین ایران و عراق را با اسناد، عکس ها، وسایل جنگی، ماکت ها و …. به همراه متون انگلیسی برای گردشگران نشان میدهد.
۹. یخدان مؤیدی
یخدان مؤیدی بزرگترین یخچال خشتی ایران و جهان است. این بنا در اواخر دوره صفویه بنا شده و نام «مؤیدی» از آن نظر است که قنات مشهور به قنات مؤیدی آب آن را تأمین می‌نموده است. نوک این بنای مخروطی شکل به گونه‌ای ساخته شده که حداقل میزان تابش آفتاب را جذب کند. عناصر تشکیل‌دهنده یخدان شامل مخزن، حصار، استخر و چاله یخ میشوند. پلان مخزن دایره‌شکل است که گنبدی روی آن احداث کرده‌اند. پله‌های یخدان نیز برای دسترسی و نگهداری مطلوب و تعمیر خشت‌ها بنا نهاده شده بود و در حقیقت هر سال یک لایه جدید خشت و گل روی گنبد می‌کشیدند. اتاقکهای اطراف این بنا به گونه احداث شده‌است که در تابستان خنک و در زمستان گرم هستند.
۱۰. مسجد ملک
مسجد جامع ملک یا مسجد امام، بزرگترین و قدیمیترین مسجد کرمان و دارای شبستان‌های متعدد و صحن وسیعی است. این مسجد در هنگام حکومت سلجوقیان کرمان یعنی قرن پنجم و به سال ۴۷۸ ه. ق ساخته شده و بانی آن ملک توران شاه یکم میباشد. مسجد قدمتی هزار ساله دارد و هم‌اکنون در بخش جنوبی ناحیه تاریخی بازار کرمان قرار دارد. این مسجد ۱۰۱ متر طول و ۹۱ متر عرض دارد و از جمله مساجد چهارایوانی به‌شمار می‌رود. این مسجد یکی ار تاریخی ترین جاهای دیدنی کرمان میباشد.
۱۱. موزه حمام گنجعلی
این بنا حمامی قدیمی است که اکنون به موزه تبدیل شده و از مجسمه های مومی جهت نشان دادن حال و هوای مردم موجود در حمام در گذشته استفاده شده است. بنای این موزه از آجر و سنگ مرمر بوده و نوردهی آن از سقف انجام میشده است.
۱۲. کتابخانه ملی کرمان
کتابخانه ملی کرمان (کارخانه ریسندگی خورشید) مربوط به دوره پهلوی اول بوده و در کرمان، خیابان شهیدرجائی، خورشید واقع شده است. نای کنونی کتابخانه مرکزی کرمان نزدیک به ۹۰ سال پیش، توسط عده ای از تجار کرمانی و یزدی، با عنوان کارخانه پشم ریسی و پنبه پاک کنی ساخته شد و تا ۴۰ سال قبل این فعالیت ادامه داشت و پس از آن تا سال ۱۳۶۸ کارخانه تعطیل و به یک ساختمان خالی تبدیل شد. در سال ۱۳۶۸ این ساختمان از وجود دستگاه ها خالی و بازسازی شد و مدتی با نام مرکز کرمان شناسی شروع به فعالیت کرد. این بنا در سال ۱۳۷۰، همزمان با کنگره جهانی خواجوی کرمانی، با همکاری سازمان میراث فرهنگی به کتابخانه ملی تبدیل شد.
۱۳. آتشکده کرمان
آتشکده کرمان در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی یعنی در دوره پهلوی اول بنا شد. در بالای این آتشکده نماد فروهر خودنمایی میکند. اگر میخواهید با برخی از آیین زرتشتیان آشنا شوید، میتوانید در سفر به استان کرمان از این بنا دیدن کنید.
۱۴. موزه سنگ کرمان
موزه سنگ ۱۲۰ قطعه سنگ حجاری شده مربوط به ادوار مختلف تاریخی، از جمله سنگ هزار ساله رابر، سنگ مقبره خواجه اتابک مربوط به دوران سلجوقی و چندین نمونه وقف سنگی به عنوان مهمترین کتیبه‌های سنگی در این موزه هستند این موزه تماما از سنگ ساخته شده است . اخیرا برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن درگاه‌ها را با سنگ مسدود کرده‌اند و فقط یکی را باز گذاشته‌اند.
۱۵. مسجد جامع کرمان
مسجد جامع کرمان یا مسجد جامع مظفری در کنار میدان مشتاقیه (شهدا) و محصور به بازار مظفری و بازار قدمگاه و خیابان شریعتی و میدان مشتاق در شهر کرمان قرار دارد. این مسجد از جمله مساجد چهار ایوانی محسوب میشود که سردر رفیع صحن ایوان و شبستان دارد. این مسجد در دوران حکومت امیر مبارزالدین محمد مظفر سر سلسله آل مظفر بنا گردیده است. تاریخ بنا در کتیبه سر در اصلی ۷۵۰ هجری قمری ذکر شده، ولی در دوره‌های بعد الحاقات و تعمیراتی در مسجد صورت گرفته. از جمله مرمت کاشیکاری ایوان بزرگ در زمان وکیل الملک و کاشیکاری ستون‌ها و لچکی‌های داخل مسجد و احداث شبستان شمالی در دوره اخیر را میتوان نام برد. سر در رو به مشرق آن از شلیک توپ‌های آقا محمدخان قاجار خراب شده، ولی بعدها مرمت و بازسازی شد. ساعتی بزرگ نیز در وسط این مسجد قرار دارد که به زیبایی آن افزوده است.
۱۶. ضرابخانه گنجعلی خان
ضرابخانه گنجعلی خان در قسمت شمالی میدان گنجعلی خان داخل بازار مسگری شمالی و درست رو به روی حمام گنجعلی خان قرار گرفته و از سال ۱۳۷۰ به عنوان یکی از معتبرترین موزه‌های سکه ایران فعالیت میکند. ضرابخانه‌ها محلی برای ساخت سکه بوده‌اند، به این شکل که پس ذوب فلزات، آنها را در قالب‌های مخصوص می‌ریختند تا نقش مورد نظرشان روی سکه حک شود. گاهی بدون استفاده از قالب و تنها با استفاده از پتک یا چکش مخصوص، عمل حک شدن نقش مورد نظر بر روی سکه انجام می‌شده‌است. این روش تا قبل از دوره قاجاریه در ایران کاربرد داشت و پس از ناصرالدین شاه، ضرب سکه با روش‌های جدید در ایران رایج شد.
۱۷. باغ هرندی
در حدود سال ۱۲۹۰ قمری، محمدرضا خان عدل السلطان که یکی از صاحب منصبان نظامی کرمان بود، اقدام به احداث باغی تفریحی خارج از حصار شهر کرمان نمود. مساحت این باغ ۲۵ هزار متر مربع میباشد . عدل السلطان از نوادگان وکیل الملک حاکم کرمان و فرزند مرتضی قلی خان وکیل الملک دوم (ثانی) و برادر میرزا حسین خان عدل السلطنه بود. عدل السلطنه بعداً لقب “سردار نصرت” را گرفت.
این باغ در سال ۱۳۱۳ شمسی به مبلغ ۴۰ هزار تومان به ابوالقاسم هرندی که یکی از تجار مطرح کرمان بود فروخته شد. این مجموعه به دلیل توقف چند روزهٔ رضاخان در مسیر سفر تبعیدش مورد توجه قرار گرفت و در سال ۱۳۵۴ توسط مالک باغ به وزارت فرهنگ و هنر اهدا شد.
باغ هرندی مدتی نیز به عنوان ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر طبقهٔ همکف ساختمان موجود در آن به‌عنوان موزهٔ سازهای سنتی و طبقهٔ اول آن به‌عنوان موزهٔ باستان‌شناسی مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
۱۸. بازار زرگران
بازار زرگری، معروف به قیصریه، یا بازار ابراهیم خان، زیر مجموعه ای از بازار کرمان و در شهر کرمان واقع شده است. این بازار شمال- جنوبی است و از گوشه شمال شرقی میدان گنجعلیخان آغاز شده و به کوچه معروف به «پای کتنگ» روبروی مدرسه صالحیه ختم میشود. دربِ مسدود شدهٔ مدرسه ابراهیم خان، حمام ابراهیم خان و آب‌انبار ابراهیم خان و نیز یکی از درهای کاروانسرای میرزا حسین در این بازار قرار دارد.
۱۹. قلعه دختر
قلعه دختر کرمان که به قلعه کهنه نیز مشهور است، هسته ی مرکزی شهر باستانی کرمان و با قدمتی حداقل معادل دورهٔ مادها و از قدیمیترین قلعه‌های ایران میباشد که بر فراز کوهی کم ارتفاع در همسایگی قلعه اردشیر در خاور شهر کرمان قرار دارد.
این قلعه در کنار قلعه اردشیر از مراکز آیینی شهر کرمان در دوره‌های مختلف تاریخی بوده و آثاری از پرستشگاه‌های الهه ی آناهیتا و همینطور آتشکدهٔ زرتشتیان در این قلعه یافت شده‌است.
۲۰. باغ تاریخی بیرم آباد
باغ بیرم آباد یکی از باغهای زیبا و تاریخی شهر کرمان میباشد. این باغ که در شرق شهر کرمان و در جوار بنای تاریخی تخت درگاه قلی بیگ قرار دارد، توسط بیرام بیگ افشار ساخته شده که در زمان شاه اسماعیل صفوی و از سوی محمدخان استاجلو در سال۹۱۶ هجری قمری به کرمان آمد.
۲۱. باغ فتح آباد
باغ عمارت بیگلر بیگی (فتح آباد) باغی مربوط به دوره قاجاره که در ۲۵ کیلومتری شهر کرمان بوده و در روستای اختیار آباد واقع شده است. این باغ الگوی احداث باغ شاهزاده ماهان بوده و از یادگارهای فضل علی خان بیگلربیگیه میباشد. عبور آب فتح آباد از بین این باغ طراوتی بینظیر به آن بخشیده است. زمان احداث این باغ تاریخی که یکی از قدیمی ترین باغهای ایران و محل حکمرانی یکی از حاکمان کرمان بوده، به حدود سال های ۱۲۵۵ می رسد.
۲۲. باغ شاهزاده ماهان
این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و در دامنه کوه‌های تیگران واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریه میباشد. این باغ سرسبز و جادویی در قلب کویر قرار گرفته است که سالهاست در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. باغ شاهزاده ماهان محبوب گردشگران داخلی و خارجی و حتی خود کرمانی هاست. باغی که با فواره ها، درختان کهنسال و عمارت تاریخی اش، مانند تکه ای از بهشت در وسط بیابان است.
۲۳. آرامگاه شاه نعمت الله ولی
آرامگاه یا آستانهٔ شاه نعمت‌الله ولی بنایی مربوط به دوره صفوی است که در شهر ماهان استان کرمان جای گرفته است. این آرامگاه یکی از پر بازدید ترین جاهای دیدنی کرمان است که دربخش های قبلی در مورد این بنا توضیحات کامل را داده ایم که میتوانید جهت آشنایی بیشتر به این صفحه مراجعه کنید.
۲۴. ارگ راین
ارگ راین مربوط به دوره ساسانی است و در استان کرمان، شهرستان کرمان، جنوب غربی شهر کنونی راین جای گرفته‌است. ارگ رایِن یکی از بزرگترین بناهای خشتی جهان بوده و با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، سومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم و ارگ مورچه خورت به حساب می آید.
۲۵. مجموعه وکیل
حمام وکیل کرمان یا همان چای خانه فعلی وکیل، بنای باشکوهی کیباشد که از معماری زندیه-قاجاریه تاثیر گرفته و دو بخش رختکن و گرمخانه دارد. بنای حمام وکیل در سال ۱۲۸۰ ساخته و در سال ۱۳۶۹ بازسازی شد. حمام وکیل کرمان اکنون به چایخانه سنتی تبدیل شده است و گردشگران در آن‌جا با فالوده کرمانی، چای و انواع نوشیدنی پذیرایی میشوند.
۲۶. مجموعه ابراهیم خان ظهیر الدوله
«ابراهیم خان ظهیرالدوله»، از حاکمان شهر کرمان در دوران حکومت فتحعلیشاه قاجار است که در سال‌های ۱۲۱۶ تا ۱۲۴۰ هجری قمری بر این سرزمین حکومت میکرده است. وی در زمان حکومت خود در کرمان، عمارات و بناهای بسیاری را احداث کرد که از مهمترین و مشهورترین آنها می توان به دورازه‌ی ارک و مجموعه‌ی ابراهیم خان اشاره کرد. مجموعه‌ی ابراهیم خان متشکل از چند بنا از جمله بازار یا قیصریه‌ی زرگرها، حمام، آب‌انبار و مدرسه است که امروزه با گذشت بیش از دویست سال از زمان ساخت، به یکی از شناخته شده‌ترین جاذبه‌های گردشگری کرمان تبدیل شده است.
مکان های تفریحی کرمان
۱. جنگل پردیسان قائم
جنگل پردیسان قائم کرمان در کوه‌های صاحب الزمان این شهر قرار دارد. درختان جنگل تماما دست‌کاشت بوده و از این نظر در ایران عنوان بزرگترین جنگل ساخته انسان را دارد. این جنگل برای گشت و گذار در طبیعت از جاذبه های بسیار عالی به شمار می آید.
۲. بام کرمان
کمی دور تر از جنگل پردیسان قائم بر فراز کوه‌های اطراف این چشم‌انداز بینظیر، بام کرمان قرار دارد. این ارتفاع یکی از مراکز تفریحی کرمان است که زیباترین صحنه‌ها را پیش چشم شما می‌گذارد و از بهترین گزینه‌ها برای کوهنوردی محسوب میشود.
۳. باغ سنگی سیرجان
این باغ که از شاهکارهای تاریخی است، در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی سیرجان قرار دارد و به دست فردی ناشنوا به نام درویش خان گنگ اسفندیارپور حدود ۳۵ سال پیش ساخته شده است.
۴. بقایای دایناسورها
استان کرمان یکی از معدود نقاط ایران است که در آن بقایای جانداران خشکی‌زی دوران‌های گذشته زمین‌شناسی مشاهده شده‌است. در جریان پی‌جویی دایناسورها توسط تیم مشترک ایران-برزیل که در نواحی شمال کرمان صورت گرفت، نخستین آثار اسکلتی دایناسورها شامل یک دندان دایناسور گوشت‌خوار مورد شناسایی قرار گرفت. قبل از آن هم، نزدیک به ۴۰ سال پیش، محققان فرانسوی مقداری از بقایای یک دایناسور را در حوالی کرمان کشف کردند.
۵. کلوت های شهداد
شاید بتوان بهترین مکان تفریحی کرمان را کلوت های شهداد دانست. در این منطقه کویری میتوانید به گشت و گذار پرداخته و در شب از تماشای آسمان بسیار زیبای کویری لذت ببرید. این مکان دارای کمپی جهت شب مانی نیز میباشد.
