ایلام یکی از استان های ایران است که در بخش طبیعی و تاریخی، جاهای دیدنی بسیاری را دارد. این استان را میتوان تقریبا قدیمی ترین استان تاریخی در جهان نامید، چرا که شهر شوش یا قدیمی ترین شهر جهان در این استان قرار دارد. با درناتریپ جهت آشنایی با جاهای دیدنی ایلام همراه باشید.
۱. دریاچه سیاه گاو
دریاچه دوقلو سیاه گاو از جاذبه های بسیار دیدنی است که در شهرستان آبدانان قرار دارد. اطراف این دریاچه را دشت های سرسبز و کوه های نسبتا مرتفع احاطه کرده است. این دریاچه را به این دلیل دوقلو نامیده‌اند که به وسیله کانالی طبیعی به عرض ۸ متر، عمق ۴ متر، و به طول ۷۰ متر به هم مرتبط هستند. این دو دریاچه دارای آبی زلال هستند، به‌طوری‌که میتوان تا عمق ۳۰متریِ آن را که شبیه آکواریومی پر از ماهی است، مشاهده کرد.
۲. قلعه توت
قلعه یا دژ توت در ناحیه جنوب روستای بانقلان قرار دارد که از توابع شهر ایلام است . این قلعه در میان کشتزارهاو باغهای کشاورزی و بر فراز یک تپه باستانی از گذشته بر جای مانده است و به نام قلعه توت معروف است. امروز در بنای این قلعه پلان مشخصی دیده نمی‌شود و بخش عمده بنا بر اثر فرسایش و تخریب تدریجی از بین رفته است. سنگ بکار رفته در معماری قلعه، به تدریج برای حصارکشی باغ‌ها و مزارع کشاورزی پیرامون انتقال داده شده که همین مسئله موجب شده تا از معماری قلعه اثری باقی نماند اما این اثر به عنوان یک تپه باستانی قابل مطالعه است.
۳. قلعه پور اشرف
قلعه پور اشرف، در ۶ کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته‌است. مطابق سنگ نوشته نصب شده بر دیوار ورودی قلعه، در سال ۱۳۳۵ هجری قمری، در این منطقه از دره شهر ساخته شده‌است. قلعه دارای سه طبقه به همراه زیرزمین و برج دیده بانی است. در راس و در وسط ضلع غربی، یعنی در محل واقع شدن برجهای دیده بانی، به فواصل یکسان از برج، محل‌هایی به صورت تیرکش وجود دارد که نشانه استفاده نظامی از قلعه در ادوار پیشین است. وجود کانالی جهت عبور آب در قلعه باعث میشده که آب موجود جهت استحمام، ذخیره آب در آب انبار و …. از طریق این کانال ها تامین گردد.
۴. منطقه حفاظت شده کولک
منطقه شکار ممنوع کولک ۷۶ هزار هکتار مساحت دارد. منطقه کولک یکی از بازمانده های محیط زیست بکر استان ایلام و مهمترین زیستگاه حیات وحش بوده که از نظر چرخه زیستی و وجود گونه های کل و بز و قوچ و میش بسیار حائز اهمیت است. گونه های جانوری منطقه حفاظت شده کولگ شامل کل، بز، قوچ و میش، انواع گربه سانان و پرندگان شکاری است.
این منطقه موقعیت ممتازی جهت تکثیر گونه های جانوری با ارزش و در معرض انقراض دارد، بدین منظور منطقه مورد نظر در صورت حفاظت می تواند به منطقه ای برای حفظ، احیا و تکثیر گونه های شاخص جانوری بخصوص نژاد خاص قوچ و میش باشد.
۵. قلعه کنجانچیم
قلعه کنجانچم مربوط به اواخر دوره قاجار میباشد و در شمال شرقی مهران، حاشیه جاده مهران به ایلام واقع شده است. این قلعه در سال ۱۳۲۶ هجری قمری بنا به دستور غلامرضاخان ابوقداره؛ آخرین والی ایلام و به عنوان قلعه زمستانی والی ساخته شده و دارای اتاق‌های مرتبط به هم، حمام، برج نگهبانی و قسمت مسکونی و دیوانخانه میباشد.
۶. نقش برجسته گل گل ملکشاهی
نقش برجسته گل گل ملکشاهی مربوط به تمدن باستانی آشور بوده و در استان ایلام، کنار رودخانه گل گل ملکشاهی واقع شده است. این اثر در ۸ کیلومتری شهر ارکواز و بر دیوار شرقی تنگه کوچکی که روستای گل گل در دهانه آن استقرار یافته قرار دارد. این سنگ نوشته به خط میخی به زبان آشوری، بر روی نمای دیوار شرقی صخره‌ای بالاتر از روستای گل گل ملکشاهی به ابعاد ۹۰× ۱۳۵ سانتی‌متر به شکل مستطیل به‌طور عمودی نقش شده و در وسط آن پادشاه آشوری به صورت برجسته با شمشیر حمایل به ارتفاع ۱۳۵ سانتی‌متر قرار دارد. متنی که بر این کتیبه نوشته شده به این مفهوم میباشد: «به آشور و خدایان که به طرفداری شاه محبوب آن‌ها ایستاده و چیره شده (بر زمین‌های دشمنانش (…) شاه جهان (…) پسر (…) آشور پدر خدایان مرا نامزد کرد برای پادشاهی در رحم مادرم (…) انلیل مرا برای تسلط بر روی زمین و مردم فرا خواند. سین و شماش با هم شگونهای مساعدی در مورد بنیاد فرمانروایی من فراهم ساختند. نبو و مردوک مرا بصیرت وسیع و فهم عمیق بخشانیدند. خدایان بزرگ از راه لطف در محفل خود مرا بر روی تخت شاهی پدرم گذاشتند. آن‌ها تسلط بر روی زمین را به من واگذار کردند. شهر (…) آن‌ها بیرون رفتند (…) روی او ستایش کارهایی که من انجام داده‌ام. من نوشتم بر روی آن من به جای نهادم این سنگ نوشته را برای ترغیب شاهان و پسران من در آینده باشد که امیری در میان شاهان پسران من که او را آشور و خدایان بزرگ برای تسلط بر روی زمین و مردم نامزد کند. این ستون و تحسین خدایان بزرگ را ببیند و باشد که به تدفین آن بپردازد و قربانیها بکند اما آنکه آن مجسمه را از جای آن بردارد آشور و خدایان بزرگ و آن عده که روی این ستون نام برده شدند با نظر خشم به او نگاه کند. باشد که به طرفداری او در یک برخورد سلاح‌ها در میدان جنگ برخیزند و باشد که آن‌ها او را راهنمایی نکنند. (…) با شد که آن‌ها هم حکم شاهی او را براندازند و باشد که آن‌ها نامش و تخمه اش را در زمین ضایع کنند”».
۷. قلعه هزار درب
قلعه هزار درب مربوط به دوره ساسانیان – دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در آبدانان، جنب دبیرستان شریعتی واقع میباشد. نمای اصلی این اثر، طاق‌های هلالی شکل میباشد و با توجه به ساختار معماری، اثر احتمالاً قلعه یا پادگان نظامی بوده است.
مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه شامل سنگ‌های تراشیده و قلوه سنگ‌هایی است که از گچ پخته به عنوان ملات استفاده شده است.
پلان اصلی این قلعه مستطیل شکل و راهروهایی طولانی در چهار جهت قرار گرفته و به وسیله درگاه‌هایی به اتاق‌های داخل مرتبط میشود.
قلعه هزار درب دارای زیرزمین، طبقه همکف و طبقه بالا میباشد و نور و تهویه آن از طریق دریچه‌هایی به قطر یک متر در سقف و دالان و اتاق‌ها تامین میشده است.
۸. تنگه سازبن
تنگه سازبن در شمال روستای ورگچ از توابع شهرستان سیروان واقع شده و به عنوان نگین گردشگری این شهرستان مطرح است؛ این تنگه در فصل بهار به یکی از زیباترین مناطق استان تبدیل میشود ودر این فصل پذیرای مسافران زیادی از گوشه و کنار استان است.
واژه سازبن یک واژه ی کوردی است که بر این تنگه نهاده اند، سازبن تشکیل شده از دو بخش [ساز + بن] است، واژه ساز همان ساز محلی است که به شکل قیف است و واژه بن به معنی انتها و ته است.
این تنگه را بدان جهت سازبن می گویند چون از بالادست تا انتهای آن در جهت مسیر جریان آب رود به شکل ساز است؛ یعنی هرچه از انتهای تنگه در مسیر جریان حرکت کنیم پهن تر می شود.
رود سیمره مرز ایلام واستان لرستان است، وقتی بر خلاف جریان آب با قایق به سمت بالادست تنگه حرکت کنید کوه های سمت راست متعلق به خاک لرستان و سمت چپ متعلق به استان ایلام است.
۹. چشمه قیر دهلران
چشمه قیر دهلران یکی از عجایب طبیعی استان ایلام است. مساحت این چشمه که در ۷ کیلومتری شهر دهلران قرار دارد ۸۵ هکتار است و از یک چشمه اصلی و ۳ چشمه فرعی تشکیل شده و دهانه آن ۹ متر است. ویژگی شاخص چشمه قیر در این است که به طور خودجوش و طبیعی از داخل زمین به همراه آب گوگرد دار و قیر، از زمین می‌جوشد. آبی که همراه قیر خارج میشود بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد دما دارد و به همین دلیل قیر به صورت روان بیرون آمده و حوضچه‌ای به قطر ۹ متر و عمق ۵۰ سانتی‌متر را تشکیل می‌دهد.
۱۰. کاخ فلاحتی
کاخ فلاحتی به دستور غلامرضا خان ابوقداره در سال ۱۳۲۶ هجری قمری احداث شد و با توجه به این که در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته بود، به کاخ فلاحتی (کشاورزی) معروف شد. نقشه درونی کاخ به صورت دو اتاق تو در تو در اطراف و یک سالن بزرگ در وسط است که در جلوی آن یک ایوان قرار گرفته و اتاق‌ها و سالن به آن باز می‌شوند. این ساختمان در گذشته توسط باغ محصور شده بود اما با توسعه شهری، فضای باز آن تبدیل به ساختمان و خیابان شده و کاخ فلاحتی نمای سابق خود را از دست داده است. این کاخ اکنون به عنوان موزه کشاورزی ایلام استفاده میشود.
۱۱. سیمره
سیمره یا ماداکتو، شهری باستانی در ضلع غربی و جنوب غربی دره شهر است، در واقع شهر قدیمی تر دره شهر، سیمره نام دارد. ماداکتو نیز نام پیشین سیمره بوده‌است. این شهر مربوط به اواخر دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی بوده و مرکز ایالت مهرجانقذق یا مهرجانکدک یا به عبارتی پایتخت تابستانی آن دوره بوده است. این شهر باستانی بزرگترین محوطه تاریخی در سطح استان ایلام است.
۱۲. قلعه والی
قلعه والی یکی از بناهای تاریخی شهر ایلام است که در بخش شمالی خیابان پاسداران این شهر بنا شده است. این بنا در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دستور غلامرضا خان؛ والی فیلی در منطقه‌ای به نام حسین‌آباد فیلی که به ده بالا مشهور بوده، احداث گردید. در واقع این بنا محل اسکان والی در فصل تابستان بوده است که بر روی تپه‌ای بنا شده و ارتفاع آن از اطراف ۳/۵ تا ۴ متر است. در سنگ نوشته‌ای که در تخت خان در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی صالح‌آباد ایلام وجود دارد در مورد تاریخچه این قلعه نیز ذکری به میان آمده است. بر اساس این سنگ نوشته، معمار قلعه والی حاج درویش علی کرمانشاهی بوده و امور حجاری را نیز رضاقلی انجام داده است. در قسمت شمالی قلعه یک تالار (شاه‌نشین) زیبایی وجود دارد که ابعاد آن بزرگ‌تر از سایر اتاق‌های قلعه میباشد و در وسط آن حوض کوچکی وجود دارد که اطراف و داخل آن با سنگ مرمر تزئین شده بود ولی در زمان بازسازی با کاشی‌های رنگی تزئین گردید.
۱۳. تنگ بهرام چوبین
تنگ بهرام چوبین، تنگه ای کم عرض و مرتفع با موقعیت استراتژیک در دامنه کبیرکوه و در مجاورت روستای ارمو در ضلع غربی مسیر جاده دره شهر- پلدختر از توابع شهرستان دره‌شهر واقع در استان ایلام میباشد. این تنگه با آثار باقی‌مانده از دیوار و دژهای نظامی به بهرام چوبین از ژنرال‌های دوره ساسانی منسوب است، و مکانی برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسروپرویز بوده است.
۱۴. غار زینه گان
غار طبیعی زینه گان اثر طبیعی شگفتی است که در دل دشت منطقه گرمسیری بخش صالح آباد از توابع شهرستان گرمسیری مهران است که همه ساله به ویژه در فصل بهار و تابستان میهمانان زیادی را به آنجا می کشاند.
اگر چه غار طبیعی زینگان برای بیشتر مردم کشور ناشناخته مانده است اما زیبایی منحصر به فرد و شکل گیری این غار در دل منطقه ای گرمسیری از قابلیت های فراوانی برای جلب طبیعت گردان داخلی و خارجی برخوردار است.
۱۵. تنگه ارغوان
تنگه ارغوان در سه کیلومتری شمال شرقی شهر ایلام در مسیر تنگه قوچعلی قرار دارد و یکی از مناطق جنگلی و تفریحی این شهر محسوب می شود و دلیل نام گذاری این منطقه، وجود درختان پرشمار ارغوان است.
۱۶. طاق شیرین و فرهاد
طاق شیرین و فرهاد ساختمانی باستانی مربوط به دوره ساسانیان است و در استان ایلام ،شهرستان ایوان، بخش زرنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشک واقع شده است. بر پایه افسانه‌های محلی، ساختمان طاق را فرهاد در مدت نیم روز برای استراحت شبانه شیرین ساخت و به همین دلیل اکثر مردم محل بخصوص افراد مسن این بنا را طاق شیرین می‌خوانند .
۱۷. چشمه آبگرم دهلران
یکی از دلایل طبیعی دیگر در استان ایلام در جذب گردشگر را میتوان چشمه های طبیعی دهلران نامید که با وجود مواد معدنی و همچنین دمای آن میتوان آنرا به عنوان یکی از جاذبه های مفید طبیعی نامید. برای دسترسی به این چشمه میتوانید به ۵ کیلومتری شمال شرقی دهلران سفر کنید.
۱۸. قلعه ارمو
در روستای ارمو دره شهر بخشی از یک بنا در محل قبرستان باستانی ارمو باقی مانده است که به نظر می رسد آثار یک قلعه باستانی باشد. از دیگر قلعه های شهرستان دره شهر می توان به قلعه کلم، قلعه تیغن، قلعه ماژین اشاره کرد.