کهنه قلعه، یادگار دروان ساسانی در مشکین شهر

کهنه قلعه مشکین شهر یکی از آثار تاریخی با قدمت ایران است که جزو سرمایه های ملی و فرهنگی ما به شمار می آید. کهنه قلعه، پناهگاهی بوده که ایرانیان قدیم در برابر حمله و جنگهای دشمنان از آن سود می برده اند. سنگ نبشته ای که در 150 متری آب راهه خیاو وجود دارد، خبر از قدمت معماری کهنه قلعه مشگین شهر می دهد.

موقعیت جغرافیایی قلعه

طول ضلع شمالی قلعه نود و پنج متر، و طول ضلع جنوبی آن نیز صد و پانزده متر است. قلعه از چهار دیوار خشتی و چندین برجک تشکیل شده است که قطر دیوار آن یک متر است. کهنه قلعه با شماره618 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و میراث فرهنگی در سال 1384 نسبت به مطالعه و اسیب شناسی این قلعه اقدام کرده است. در منتهی الیه شرقی ضلع شمالی، آثار دو برج به قطرهای 5.7 و 6 متر به چشم می خورد.

تاریخچه کهنه قلعه

بنای اولیه این قلعه که قدمت آن به سلطنت شاپور دوم بر می‌گردد به دستور نرسه هرمز که حکمران ساسانی در خیاو بود، ساخته شده است. وجود سنگ نبشته ای به خط پهلوی ساسانی، تاریخ بنیان گذاری کهنه قلعه را تا دوره ساسانی عقب برد که با گذشت سال‌ها و عوامل طبیعی و انسانی تخریب شد. این قلعه تاریخی در سال 1345 توسط آقای کام بخش باستان شناس چیره دست ایرانی، شناسایی و در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

در پی حفاری‌های باستان شناسی که در کهنه قلعه صورت گرفت نشانه‌هایی کشف شد. از جمله این نشانه‌های کشف شده می‌توان به سفال‌های دست ساز و چرخ ساز، مواد فرهنگی و فلز مفرغ اشاره کرد.مصالح اصلی بنای این قلعه از اجر 20*20  خشتی و سنگ بوده که با ملات خشت اجرا شده و از سنگ در پی سازی و کرسی چینی استفاده شده است.

کلیه دیوارها پیرامونی این قلعه از سنگ و خشت و چینه گلی  می باشد که دیوارها را با هسته سنگی کار کرده اند. کهنه قلعه با حیاط مرکزی با پلان مستطیل می باشد که با توجه به مشخصات وضع موجود در ضلع شمال و غرب آن اتاقهای سربازان و نگهبانان، و در ضلع شرقی اسطبل چارپایان قرار دارد. 

کهنه قلعه اردبیل

در کاوش‌های باستانشناختی در کهنه قلعه نشانه‌هایی از موارد فرهنگی، سفال‌های دست ساز و چرخ ساز به رنگ نخودی و خاکستری و فلز مفرغ مربوط به دوره آهن سه به دست آمده که منسوب به اقوامی است مشهور به «اورارتو» که در آستانه شکل گیری دولت ماد و در مواردی حتی پیش از آن در بیشتر نقاط آذربایجان نشانه‌هایی از فرهنگ و تمدن آنها مشاهده شده است.

کتیبه کهنه قلعه

متن کتیبه ساسانی متاسفانه از بین رفته است. ولیکن ترجمه آن که در دهه 60 شمسی انجام گرفته است بدین صورت است: به ماه مهر در سال 27 شاهپور شاهان شاه. آنکه بود پسر اورمزد شاه، آنگاه که من گفتم این دژ فرخ(فرهید) دخوخلی آنکه من فرکندم(ساختم) به نام انکه یزدان دانستم و قلعه را شاهان شاه به 6 سال به فرجام کردم چنین(ببین) شهریار بزرگ آزادمرد هر که از ای پس راد باشد(هر که پس از من راد مرد باشد)این دژ پسند ز دیگر(اگر این قلعه را پسندد) از من بر روان او آفرین باد پیش یک فرستد هرکه نپسندد یک دیگر دژ کند که از این بهتر بود(باشد).

جاذبه های گردشگری نزدیک

از جمله جاذبه های گردشگری نزدیک به کهنه قلعه می توان به منطقه شیروان دره، ابگرم شابیل و دریاچه آت گولو شیروان دره، مقبره تاریخی شیخ حیدر، گورستان تاریخی انار اشاره کرد که بازدید از هرکدام به نوعی تجربه  دل انگیز را باری شما به ارمغان می اورد.