میل یا برج رادکان یکی از بنا های تاریخی ایرانی است که نشان دهنده ی علم و تمدن ایران زمین این است. این برج علاوه بر معماری از نظر نجومی نیز قابل توجه است. در واقع این برج تلفیقی از هنر معماری و علم نجوم است. برج رادکان کاربرد نجومی و تقویمی دارد که در نوع خود کم‌نظیر است.
برج رادکان چناران در حدود هفتاد و چهار کیلومتری مشهد مقدس و بیست و شش کیلومتری شمال غربی چناران است. تاریخ بنای این برج رادکان را به قرن هفتم (ه.ق) و دوران ایلخانی نسبت داده اند. برخی از منابع سازنده آن را خواجه نصیر الدین طوسی دانشمند و منجم بزرگ ایرانی نسبت داده اند البته در این مورد منابع و دلایل معتبری وجود ندارد. ولی با توجه کاربرد بنا و ویژگی های آن این نسبت چندان هم غیر واقعی به نظر نمی رسد.
کاربرد های برج رادکان
برای برج یا میل رادکان کاربرد هایی مثل مقبره و آرامگاه بر شمرده‌اند ولی بر اساس بررسی های دکتر منوچهر آرین این برج کاربرد نجومی و تقویمی داشته و از آن برای تعیین فصول، شروع بهار و… داشته است.
وی بر اساس جمله ی حافظ ابرو که آورده است: «قریه رادک خواجه نصیر را آنجا برجی بوده است که دوازده دریچه داشته است در هر برجی که ماه نو شدی از یک دریچه می‌نموده است.» به بررسی این ادعا پرداخته و به این نتیجه می رسد که: «برپایه همانندی دیده نگارش یافته خواجه نصیر در «زیج ایلخانی» به مقایسه و برابری بین رصد دریچه فخری مراغه با دریچه‌های برج رادکان پرداخته و پس از بررسی رصد نور آفتابی دریچه‌های برج و امکان روش گاه‌شماری تقویمی روزشمار با آن دریچه‌ها، اثبات می‌کنیم که برج رادکان، برابر نوشته حافظ ابرو، کار خواجه نصیر طوسی است»
در واقع در بنای برج 12 دریچه وجود داشته که بر مبنای طلوع و نور خورشید در هر کدام از این دریچه ها به تعیین ماه و فصل و دیگر کاربرد های نجومی می پرداختند.
ویژگی های معماری برج رادکان
این برج 36 متر ارتفاع دارد و بدنه ی آن استوانه ای شکل بوده و گنبدی مخروطی شکل دارد. این برج از بیرون در قسمت پایه که تا ارتفاع 2 متر و نیم این برج ۲۵ متر ارتفاع دارد و بدنه آن استوانه ای شکل بوده و گنبدی مخروطی شکل دارد. و در ادامه تا گنبد با نیم ستون های آجری و با نقوشی زیبا بنا شده است. برج رادکان، دو ورودی دارد که یکی از این دو ورودی به ویرانه های عمارتی باز می شود که طبق ادعای اعتماد السلطنه مسجد جامع شهر است.
این بنا از قرن هفتم جری همچنان برپاست و قسمت هایی از آن در سالیان متمادی تخریب شده بود که به همین جهت در سال ۱۳۴۶ شمسی، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران، آن را مرمت و بازسازی نمود.
نام رادکان بی ارتباط به راه و مسیر نیست، در زبان پهلوی راد و رد به معنی نظم و ترتیب و رده آمده است و برج رادکان نیز در مسیر راه و جاده همین نقش را ایفا می کند.
چگونه می توانم به برج رادکان بروم؟
این شاهکار زیبا در روستای رادکان و در شهرستان چناران واقع شده است. برای رسیدن به آنجا، جاده قوچان را ادامه داده و به جاده روخانۀ رادکان بروید و سپس راه را برای رسیدن به برج دنبال کنید.
آدرس: خراسان رضوی، شهرستان چناران، روستای رادکان، برج رادکان