آرامگاه عطار نیشابوری

آرامگاه عطار نیشابوری از بناهای تاریخی است که طی دوره تیموری ساخته شده است. فریدالدین عطار نیشابوری یکی از بزرگان شعر و ادب به شمار می آید که در این پست درناتریپ قصد دارد شما را به طور کامل با این شاعر برجسته نیشابوری بیشتر آشنا سازد.

زندگینامه

زندگینامه عطار نیشابوری با توجه به مقدمه موجود در منطق الطیر وی در هاله ای از ابهام قرار دارد، به طوریکه از زندگی نامه سنایی که یکی از شاعران برجسته قبل از دوره عطار نیشابوری میباشد، اطلاعات بیشتری در دسترس است. تنها اطلاعاتی که از زندگینامه وی در دوران کودکی اش در دسترس میباشد این است که در نیمه دوم قرن شش و ربع اول قرن هفتم می‌زیسته‌ است، زادگاه او نیشابور و نام او، آنگونه که عطار گاهی در اشعارش به هم‌ نامی خود با پیامبر اسلام اشاره می‌کند، محمد بوده‌ است. در بسیاری از اشعار، نام های مختلفی برای پدر وی ذکر شده که از جمله آنها میتوان به ابراهیم بن اسحاق بود، محمود و یوسف اشاره کرد. زیارتگاهی در کدکن نیشابور وجود دارد که بر مردم بر این باور هستند که متعلق به پدر وی بوده و احترام زیادی برای ایشان قائل میباشند.

کودکی عطار با طغیان غزها همراه شد. زمان فاجعه غز، عطار ۶ یا ۷ سال بیشتر نداشت. این فاجعه چنان عظیم و موحش بود که نمی‌توانست در ذهن کودک خردسال تأثیر دردانگیز خود را نگذارد. سلطان به دست غزها اسیر شده بود و شهر در معرض خرابی و ویرانی قرار گرفته بود. عطارِ خردسال شکنجه‌ها، تجاوزها، خرابی‌ها، مرگ و درد و وحشت را اطراف خود می‌دید؛ و همین عامل بعدها موجب مرگ‌ اندیشی و درداندیشی بسیار در عطار شد. چند سال بعد، پس از فروکش کردن فتنه غز، عطار در مکتب مشغول آموختن شد. در ایام مکتب، حکایاتی از زندگی بزرگانی چون عباس طوسی، مظفر عبادی، رکن‌ الدین اکاف و محمد بن یحیی، او را به خود جذب می‌کرد. این حکایات علاوه بر اینکه مشوق عطار در طریقت بودند بعدها در تذکره‌الاولیا گرد آمدند.

وی داروسازی را از پدرش آموخت و به کار عطاری و درمان میپرداخت. وی علاقه ای به مدرسه نشان نمیداد و دوست داشت راه عرفان را از طریق داروخانه پیدا کند. زندگی او به تنظیم اشعار بسیار گذشت از جمله چهار منظومه از وی علاوه بر دیوان اشعار و مجموعه رباعیاتش، مختارنامه. آوازهٔ شعر او در روزگار حیاتش از نیشابور و خراسان گذشته و به نواحی غربی ایران رسیده بوده‌است. اسنادی نیز در دست است که نشان می‌دهد حلقهٔ درس‌های عرفانی عطار در نیشابور بسیار گرم و پرشور بوده‌است و بسیاری از بزرگان عصر در آن‌ها حاضر می‌شده‌اند. در دوران معاصر، شیعیان با استناد به برخی شعرهایش بر این باورند که وی دوست‌ دار اهل بیت بوده‌ است. درحالیکه بسیاری از پژوهشگران بر این عقیده‌اند که عطار مرید شخص خاصی نبوده‌است برخی نیز بر خلاف این معتقدند.

زاهدی و مرگ وی

درباره پشت پا زدن عطّار به اموال دنیوی و راه زهد، گوشه‌گیری و تقوا را پیش گرفتن وی داستان‌های زیادی گفته شده‌است. مشهورترین این داستان‌ها، داستانی است که جامی نقل می‌کند: عطار در محل کسب خود مشغول به کار بود که درویشی از آنجا گذر کرد. درویش درخواست خود را با عطار در میان گذاشت، اما عطار همچنان به کار خود می‌پرداخت و درویش را نادیده گرفت. دل درویش از این رویداد چرکین شد و به عطار گفت: تو که تا این حد به زندگی دنیوی وابسته‌ای، چگونه می‌خواهی روزی جان بدهی؟ عطار به درویش گفت: مگر تو چگونه جان خواهی داد؟ درویش در همان حال کاسه چوبین خود را زیر سر نهاد و جان به جان‌آفرین تسلیم کرد. این رویداد اثری ژرف بر او نهاد که عطار دگرگون شد، کار خود را رها کرد و راه حق را پیش گرفت؛ که البته این روایت، به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست زیرا که زهد عطار از همان ابتدای کودکی نمایان بوده‌ است. در سال ۶۱۸ هجری قمری، شهر نیشابور به تصرف لشکر خونریز چنگیز خان مغول در آمد و بسیاری از اهالی شهر در آن زمان که یکی از آنها عطار نیشابوری بود قتل عام شدند. بسیاری از آثاری که در نیشابور بودند یکی پس از دیگری به دست مغولان سوزانده شدند و آثاری که از وی در دست است تنها آثاری است که قبل از حمله مغول، به سایر شهرها برده شده بود. از آثار وی میتوان به اسرارنامه، الهی نامه، منطق الطیر، مختارنامه، مصیبت نامه، تذکرهالاولیا، و دیوان اشعار اشاره داشت.

معماری آرامگاه

بنای کنونی آرامگاه دارای هشت ضلع و گنبدی کاشی کاری شده و چهار در ورودی است. در نمای بیرونی آن چهار غرفه کاشی کاری شده تعبیه شده‌است و در وسط بقعه، قبر عطار و یک ستون هشت ترکی به ارتفاع ۳ متر وجود دارد. عطار چنان‌که از نامش پیدا است، در نیشابور دکان عطاری داشت و در حمله مغول به نیشابور کشته شد. وی یکی از پرکارترین شاعران ایرانی به‌شمار می‌رود و بنا به نظر عارفان در زمینه عرفانی از مرتبه‌ای بالا برخوردار بوده‌ است.

چگونه به آنجا برویم؟

باید ایتدا از بلوار جمهوری در نیشابور به سمت آرامگاه خیام حرکت کنید. در طی این مسیر، به سمت بلوار عرفان حرکت کرده و مسیر بلوار عرفان را به سمت شرق ادامه دهید تا به آرامگاه وی برسید.

آدرس: استان خراسان رضوی، شهرستان نیشابور، بلوار عرفان، آرامگاه عطار نیشابوری.

برای آشنایی بیشتر با زادگاه عطار نیشابوری می توانید مطالب سوغات نیشابور و جاهای دیدنی نیشابور را بخوانید.