ماه رمضان یکی از تأثیرگذارترین ماه ها بر فرهنگ و شیوه ی زندگی مسلمانان است. در این ماه مراسم ها و آداب خاصی وجود دارد که ممکن است مخصوص یک منطقه خاص باشد یا به صورت کاملاً عمومی در سطح کشور برگزار شود. اهالی خراسان جنوبی هم مانند سایر اقوام در ماه مبارک رمضان آیین‌ها و رسوم ویژه‌ای دارند. بیرجندی‌ها به شوخوانی و رمضان‌خوانی مشهورند و طبسی‌ها هم طبل‌زنانی ماهری دارند، آش «قل هوالله» هم در این دیار پخته می‌شود.
شوخوانی می‌کنند
آیین شوخوانی یا شب خوانی در کلیت همان مراسم سحری خوانی است که دیگر مناطق مانند ترکمن صحرا یا لرستان اجرا می‌کنند اما این مراسم در اینجا به شکل دیگری اجرا می‌شود. در بیرجند در هر محله چند مرد خوش صدا به بام‌ها می‌روند و مشغول به خواندن دعا در سه نوبت می‌شوند تا اهالی با شنیدن صدای آنها از خواب بیدار شوند و آماده سحری شوند.
در آخرین روز از رمضان، هنگام سحر و در مراسم شوخوانی، با خواندن مناجات‌هایی با رمضان وداع می‌کنند.
طبل‌ها می‌نوازند
در کنار شوخوانی، برخی مناطق از جمله مردم طبس و بشرویه، مراسم طبل‌زنی را اجرا می‌کنند. این مراسم هر شب ماه رمضان به این شیوه اجرا می‌شود که طبل نوازان ماهر از سه ساعت پیش از نماز، به زدن طبل در محل مشغول می‌شوند. این مراسم در سه نوبت و با فاصله یک ساعتی اجرا می‌شود. نحوه طبل زدن در هر نوبت با دیگری متفاوت است تا مردم متوجه زمان باقی مانده تا سحر بشوند.
در رمضان‌خوانی، نذورات جمع می‌کنند
مراسم دیگری که در شب‌های رمضان در منطقه بیرجند و اطراف آن انجام می‌گیرد، مراسم رمضان خوانی است. جوانان و نوجوانان محل در دسته‌های چندنفری آماده می‌شوند و در محله می‌چرخند و به خانه ثروتمندان و سرشناسان می‌روند و از آنها طلب انعام می‌کنند. هدف از این کار جمع‌آوری نذورات برای برگزاری افطاری است. این مراسم با اجرای اشعار، خواندن دعاها و آرزوی توفیق برای صاحب خانه‌ها از سوی جوانان انجام می‌گیرد.
در آرامستان‌ها افطاری می‌گیرند
بسیاری از اقوام و مناطق، در ماه مبارک رمضان به دیدار اهل قبور می‌روند. مردم خطه خراسان جنوبی به ویژه طبس هم این رسم را دارند. آنها هر پنجشنبه ماه رمضان به آمستان‌ها می‌روند و سفره افطار خود را در کنار مزار عزیزانشان می‌چینند.
«رمضان الله، الله رمضان» بازی می‌کنند
در کنار آیین و رسومی که بزرگ‌ترها اجرا می‌کنند، انجام بازی از سوی کودکان با مضامین رمضانی، قابل توجه است. بازی «رمضان الله، الله رمضان» از برنامه‌هایی است که نه تنها بچه‌های منطقه جنوبی خراسان بلکه مناطقی همچون شاهرود، قم، کاشان، یزد، خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان و بیشتر در روستاها انجام می‌شود. بازی به این شیوه اجرا می‌شود که همه بچه‌ها با هم یک گروه متحد شکل می‌دهند و یک نفر به عنوان سرگروه انتخاب می‌شود. سرگروه کسی است که برای اوین بار روزه بر او واجب شده و روزه داری می‌کند. گروه اشعاری می‌خوانند و سرگروه باید به آنها پاسخ دهد.
کفچلزی برپا می‌کنند
در روز بیست و هفتم رمضان مصادف با روز کشته شدن ابن ملجم مرادی، مراسمی با نام کفچلزی یا ملاقه‌زنی برپا می‌شود. در این مراسم، زنان دور هم جمع می‌شوند و کشته شدن ابن ملجم قاتل حضرت علی(ع) را جشن می‌گیرند.
طبق این مراسم، زنان در ایام رمضان به در خانه اهالی می‌روند و با ملاقه به در می‌کوبند و بانوی خانه پول یا مواد غذایی مانند خرما یا آرد داخل سبد آنها می‌گذارد. آنها با آن مبالغ برای خود پارچه تهیه می‌کنند و لباسی می‌دوزند تا در جشن روز بیست و هفتم بپوشند.
آش «قل هوالله» می‌پزند
جلسات قرآن خوانی از دیگر آداب مردم خراسان جنوبی در رمضان است. در پایان رمضان، شخصی که در دوره قرآن سوره «الرحمن» یا «یس» به او رسیده، با شیرینی یا خرما از مردم پذیرایی می‌کند و کسی که به او سوره «توحید» رسیده، در روز عید فطر آشی به نام «قل هوالله» می‌پزد و میان مردم پخش می‌کند.