جاهای دیدنی بوشهر

استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران و هفدهمین استان بزرگ کشور به لحاظ مساحت است که در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. مرکز این استان بندر بوشهر می‌باشد.

این استان به‌علت قرار گرفتن در ساحل استراتژیک خلیج فارس، صادرات و واردات دریایی، صنعت صیادی، وجود ذخایر نفت و گاز(پارس جنوبی و شمالی)، کشاورزی و نخلداری و وجود نیروگاه هسته‌ای از اهمیّت راهبردی و اقتصادی برخوردار است؛ به گونه‌ای که پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌ است. با درناتریپ جهت آشنایی با جاهای دیدنی استان بوشهر همراه باشید.

 

۱. قلعه نصوری

«قلعه نصوری» در ۲۵۰ کیلومتری شرق استان بوشهر قرار گرفته‌است. قلعه نصوری به «قلعه شیخ» نیز مشهور بوده‌است، و متعلق به اوایل دوره قاجاریه است. ساخت قلعه به امر شیخ جبار انجام یافته و معمار آن علی اضعر شیرازی بوده‌است. مصالح به کاررفته، سنگ‌های بزرگ و ملاط آن گل و گچ است. این بنا دارای بادگیری همانند بادگیرهای ساختمان‌های ساحلی خلیج فارس است و در بخش های مختلف آن، ایوان و ستون های مختلفی دیده میشود.

آدرس: شهرستان کنگان، قلعه نصوری

۲. گورستان شغاب

این قبرستان در جنوب شهر بوشهر قرار دارد و توسط اداره میراث فرهنگی کشف شده‌است. در این قبرستان اسکلت اموات در داخل خمره‌های بزرگ و کوچک نخودی‌رنگ مدفون شده‌اند که روی برخی از خمره‌ها نوشته‌ای نیز نقش بسته‌است. لازم است ذکر شود براساس دین زرتشت، جسدها را در داخل صخره‌های سنگی، خمره، تابوت‌هایی از جنس سنگ و سفال می‌گذاشتند تا طبق اعتقاد آن‌ها، خاک آلوده نگردد.

آدرس : ۳ کیلومتری جنوب شهر بوشهر – کنار پارک شغاب

۳. کاخ بردک سیاه

«کاخ بردک سیاه» کاخ زمستانی داریوش اول، مربوط به عصر هخامنشی است، و در ۱۲ کیلومتری شمال شهر برازجان میان نخلستانهای روستای درودگاه و محل تلاقی دو رودخانه شاپور و دالکی قرار دارد، و بعد از کاخ کوروش بنا شده و فاقد ظرافت‌ها و ترکیب خاص رنگ‌های سیاه و سفید کاخ‌های برازجان و پاسارگاد است. ظاهری کاخ سنگ سیاه از لحاظ سبک هنر معماری و ترکیب رنگ‌های سیاه و سفید و مشخصات ظاهری آن نشان می‌دهد که این کاخ بعد از کاخ برازجان ساخته شده‌ است.

آدرس: شهر برازجان از توابع بخش مرکزی شهرستان دشتستان، کاخ بردک سیاه

۴. بندر سیراف

سیراف نام شهری باستانی در استان بوشهر و از توابع شهرستان کنگان است که در روزگاری پررونق‌ترین بندر ایران محسوب میشد و بر اثر دو زلزله مهیب ویران گشت. این بندر تا سال ۱۳۸۷ به بندر طاهری مشهور بود و بین بندر کنگان و عسلویه قرار گرفته است. سیراف خانه‌های زیبایی دارد و چوب آنها از هند و شمال آفریقا وارد شده است. این خانه‌ها از گچ بری‌های زیبا با طرح‌هایی منحصر به فرد ساخته شده اند. این شهر دارای سیستم فاضلاب با لوله‌های سفالی بوده که نشان از تمدن آن دارد. از جمله آثار برجای مانده این بندر می‌توان از سنگ‌چنین‌ها، چاه‌‌ها، غارها، حوضچه‌های آب باران یا دخمه‌ها و قبرها، آتشکده، عمارت شیخ جبار نصوری و مسجد امام حسن نام برد.

آدرس: ایران، استان بوشهر، شهرستان کنگان، بندر تاریخی سیراف

۵. پارک ملی نایبند

پارک ملی نای‌بند به عنوان یک منطقه حفاظت‌شده سازمان حفاظت محیط زیست ایران در استان بوشهر، شهرستان عسلویه در سواحل خلیج فارس است.

در سال ۱۳۵۷ (۷/۹/۵۷) خلیج نای‌بند همراه با بخشی از دماغه نای‌بند با مساحت ۱۹۵۰۰ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده نایبند در فهرست مناطق حفاظت شده ایران قرار گرفت. این منطقه همراه با مناطق دیگر از جمله دماغه نایبند و بخشی از آبهای خلیج فارس در سال ۱۳۸۳ به عنوان اولین پارک ملی دریایی ایران ثبت و اعلام شد. خلیج نای بند دارای زیستگاه دریایی مرجانی و علف‌های دریایی است و حیواناتی چون کل و بز، قوچ و میش، و گونه نادر جبیر و جیرفتی را دربر دارد.

آدرس: استان بوشهر، شهرستان عسلویه، سواحل خلیج فارس

۶. گور دختر

گور دختر آرامگاهی سنگی از دوره هخامنشیان است که در در دشت «میانکوهی پشت پَر» شهرستان دشتستان قرار دارد و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. احتمال دارد که این بنا آرامگاه کوروش کوچک، چیش‌پیش، کوروش یکم، آتوسا، ماندانا، یا خواهر کوروش بزرگ باشد.

شاپور شهبازی معتقد بود که این بنا آرامگاه کوروش کوچک است. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: دشت «میانکوهی پشت پَر» در بخش ارم شهرستان دشتستان

۷. بقعه میر محمد حنیفه

بقعه میر محمد حنفیه مربوط به سده ۹ ه‍.ق است و در شهرستان بوشهر، جزیره خارگ واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۲۰۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: شهرستان بوشهر، جزیره خارگ

۸. دژ برازجان

دژ برازجان واقع در شهر برازجان مرکز شهرستان دشتستان یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. این بنای ارزشمند و استوار که به دژ برازجان یا کاروانسرای مشیرالملک برازجان بزرگ شناخته می‌شود، فراروی میدان شهید چمران شهر برازجان قراردارد، که از سازه‌های باشکوه دورهٔ قاجاریان به‌شمار می‌رود و در سال ۱۲۸۸ قمری برابر با سال ۱۲۵۰ خورشیدی بنا به دستور یکی از نیکوکاران شیراز به نام حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی با هزینه‌ای برابر چهل هزار تومان به پول آن زمان ساخته شده‌ است.

آدرس: مرکز شهرستان دشتستان، دژ برازجان

۹. گور دخمه های پالمیران

گور دخمه های پالمیران از نمونه های تاریخی مربوط به دوره اشکانی و ساسانی میباشند که در دامنه کوه خضر واقع در جزیره خارگ قرار دارند. این گور دخمه ها محل نگهداری اجساد بوده اند.

آدرس: استان بوشهر، دامنه کوه خضر، گور دخمه های پالمیران

۱۰. منطقه حفاظت شده حله

این منطقه در سواحل خلیج فارس در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرقی بندر بوشهر است. مساحت آن ۴۲۶۰۰ هکتار است که حدود نیمی از آن تالابی است و آب آن از تالاب رود حله می‌باشد. تشکیل این تالاب به ۱۳۴۳ بر اثر طغیان رودخانه و تغییر مسیر دادن این تالاب با نفوذ مسیر سابق در زمین‌های مجاور تشکیل شده‌است.

گیاهان آبزی تالاب زیستگاه پرندگان آبزی و کنارآبزی است. پوشش گیاهی آن شامل بوته‌های شور پسند – گیاهان علوفه‌ای – درختان گز – گردو – اشک – و گیاهان تالابی: نخل مردابی – نی – بزواش – پیازین و گزنه پالویی (پیازین و نی بیشترین تراکم دارند) می‌باشد.

این منطقه زیستگاه جانورانی چون: گراز – شغال – گرگ – روباه معمولی و خرگوش است. و پرندگانی چون: دراج (به وفور وجود دارد) – کوکر – قمری – کبوتر چاهی – چکاوک – کاکلی – حواصیل خاکستری – درنا – غاز خاکستری – فلامینگو – مرغ سقا – پاخاکستری – بوتیمار – اردک کله تیر – اردک نوک پهن – هوبره و انواع باز در آن بسر می برند.

آدرس: سواحل خلیج فارس در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرقی بندر بوشهر

۱۱. عمارت گلشن

این عمارت، بنایی تاریخی واقع در بخش مرکزی شهرستان بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.

«عمارت گلشن» در منتهی الیه شمال شهر بوشهر، پشت اداره بندر در خیابان ساحلی واقع شده‌است. فاصله آن تا دریا فقط ۱۰ متر است. این عمارت تاریخی در یکی از محله‌های قدیمی بوشهر به نام محله بهبهانی قرار گرفته که اطراف آن ساختمان‌های بافت قدیم وجود دارد. واقع شدن این بنا در کنار ساحل باعث وزیدن نسیم دریا و باد شمال به داخل ساختمان می‌شود. این بنا مربوط به شخصی تاجر به نام آقای گلشن بوده و کاربری مسکونی – تجاری داشته، سپس توسط آقای مهربان خریداری شده‌است. عمارت متعلق به دورهٔ قاجاریه بوده و نوع معماری بیت میلانی است که در نوع خود منحصربه فرد است.

آدرس: در بوشهر، خیابان ساحلی، محله بهبهانی

۱۲. قلعه خورموج

قلعه خورموج یا قلعه محمد خان دشتی در شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.

قلعه خورموج که امروزه تنها یکی از برج‌های آن برجامانده است دارای چهار حصار، چهار برج، اندرونی، عمارت مرکزی و قراولخانه و اصطبل بوده است. قسمتی از آن به نام قلعه محمد خان دشتی و قسمت دیگر آن به نام قلعه جمال خان معروف بوده است. این اثر که یکی از نمونه‌های معماری دوره قاجاریه و دارای تزئینات بدیع و منحصر به فردی است در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی به شماره: ۳۰۳۲ به ثبت رسید.

آدرس: شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی، قلعه خورموج

۱۳. عمارت کازرونی

عمارت کازرونی بوشهر که از بناهای مربوط به اوایل دوره قاجار است در بوشهر محله قدیمی بهبهانی واقع شده است. مالک این عمارت سید محمد رضا کازرونی، از تاجران نامدار بوشهری است. عمارت کازرونی بوشهر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۰۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: بوشهر، محله قدیمی بهبهانی، عمارت کازرونی

۱۴. گنبد نمکی جاشک

گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک، ناحیه وسیع و مرتفع شمالی کوه جاشک منتهی‌ الیه جنوبی رشته کوه زاگرس، حدفاصل شهرستان دیر و دشتی در استان بوشهر، یکی از بزرگ‌ترین و فعالترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه و از جاذبه‌های طبیعی استان بوشهر است. ویژگی های خاص این گنبد نمکی، نماهای مخصوص، غارهای ویژه، کریستال ها و غیره است.

آدرس: ایران، بوشهر، بخش جنوبی کوه های زاگرس.

۱۵. مسجد بردستان

مسجد جامع بردستان، مربوط به سده اولیه اسلامی بر روی تپه‌ای در کنار شهر بردستان از توابع شهرستان دیر در استان بوشهر واقع شده‌است. این اثر در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۶۰ به ثبت ملی رسیده‌است.

این مسجد از یک عمارت مربع مستطیل با یک مدخل کوچک و شبستان وسیع تشکیل شده‌است. شبستان برای روشنایی و هواگیری، فضاهای درگاه مانندی دارد که از داخل و خارج با گچ بری‌های زیبایی تزیین شده‌اند. بر فراز شبستان، بادگیری به سبک معمول جنوب ایران ساخته شده‌است که خنکی و مطلوبیت هوای درون شبستان را تأمین می‌کند.

بنای اولیه مسجد را به عمر بن عبدالعزیز نسبت می‌دهند. این مسجد در سال ۱۲۷۳ ه‍.ق توسط حیدرخان دشتی تعمیر شده‌ است.

کتیبه‌ای در درون یکی از اتاق‌های مسجد وجود دارد که تاریخ تعمیر آن را در سال ۸۵۲ هجری نشان می‌دهد و گمان می‌رود از بناهای قرون اولیه اسلامی باشد.

در گورستان پیرامون مسجد بر روی قبور اسلامی سنگهای آهکی که با خط کوفی و عربی قدیم و جدید می‌باشد که دارای ارزش تاریخی است. با توجه به بقایای خورده شده و تکه سنگهای باقی مانده قدمت این قبرستان را می‌توان حدود سده چهارم و پنجم هجری، قمری دانست.

آدرس: استان بوشهر، واقع بر روی تپه‌ای در کنار شهر بردستان

۱۶. کاخ چرخاب

کاخ چرخاب از کاخ‌های زمستانی کوروش بزرگ بوده‌ است و همراه کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه کاخ‌های سه‌گانه هخامنشی این منظقه را تشکیل میدهند. این کاخ را که در فاصله ۷۰ کیلومتری خلیج فارس قرار دارد به عنوان اصلی‌ترین سند معماری برای اثبات اینکه خلیج فارس از دوران باستان متعلق به ایرانیان بوده‌است می‌شناسند. در این محوطه باستانی یک لوح تاریخی به خط پارسی باستان در رابطه با کنترل هخامنشیان بر خلیج فارس کشف شده‌است. در اطراف این اثر تاریخی فنس کشی انجام گرفته و جهت مواظبت از آفتاب و باران‌های شدید پاییزی منطقه، به وسیله ورقهای پلیتی تا حدودی مسقف شده‌ است.

آدرس: کاخ چرخاب، واقع در فاصله ۷۰ کیلومتری خلیج فارس

۱۷. قلعه کلات اهرم

«قلعه کلات اهرم» یکی از قلعه‌های تاریخی منطقه‌است، این قلعه در شمال «شهر اهرم» واقع شده و به زائر خضرخان تنگستانی منسوب است. قلعه مذکور در زمان حمله انگلستان به ایران مورد استفاده قرار گرفته و جای اصابت گلوله توپ بر برج غربی آن هنوز هم باقی مانده‌است. همچنین در همین قلعه اسرای انگلیسی نگهداری می‌شده‌اند. قلعه مشتمل بر چهار برج و بارو و قلعه میانی است و دارای تأسیسات خصوصی برای ساکنین قلعه می‌باشد. مصالح ساختمان قلعه از خشت خام و گل ساخته شده‌ است.

آدرس: شهر اهرم، قرار گرفته بر تپه ای در شمال غربی شهر، قلعه کلات اهرم

۱۸. کوه پدری

پدری یا کوه پردیس کوهی است در حومه شهرستان جم از توابع استان بوشهر که در ابتدای راه جم به سیراف قرار دارد. ارتفاع قله این کوه از سطح دریا ۱۰۴۰ متر است و شکل آن تنها از چشم‌انداز جنوبی، مخروطی به نظر می‌رسد. ارتفاع این کوه از برخی قله‌های همجوار آن پایینتر می‌باشد. پدری احتمالا از کلمه پد + ری یا پادری به‌معنای محافظ شهر سلطنتی می‌باشد. پاد حفاظت‌کننده و ری و راگا و راگس نیز شهر سلطنتی معنا می‌دهد. از جمله نام‌های زیبای دیگرِ کوه‌های جم می‌توان به تل چگاسه اشاره کرد که امروزه بام جم خوانده می‌شود.

آدرس: حومه شهرستان جم، کوه پدری

۱۹. بازار قدیم بوشهر

بازار قدیم مربوط به دوره قاجار است و در بوشهر، بافت قدیم، محله دهدشتی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۸۶۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: بوشهر، بافت قدیم، محله دهدشتی

۲۰. آب انبار قوام

ساختمان «آب‌انبار قوام» در محوطه باری در جانب غربی شهر بوشهر و در (کنار دریا) قرار گرفته است ومصالح ساخت آن در زمان قاجاریه ساخته شده‌ است. اسکلت اصلی و طاق آن از سنگ‌های رسوبی خیلی مقاوم با سه دهانه ستون بندی به وسیله چهارطاق پوشیده شده، دو متر از آب‌ انبار خارج از زمین و ۶۰/۲ متر در داخل زمین قرار دارد، داخل آب‌انبار با پوشش ساروج بسیار مقاوم ساخته شده‌است، در نمای خارجی به فاصله معینی پنجره‌هایی به ابعاد ۹۰/۱۲۰ تعبیه شده‌ است. در حال حاضر از این آب‌انبار به عنوان (رستوران سنتی) چایخانه سنتی استفاده می‌شود.

آدرس: محوطه باری در جانب غربی شهر بوشهر، آب انبار قوام

۲۱. عمارت ملک

«عمارت ملک» این عمارت که به صورت مجموعه ساختمانی متعلق به یک قرن قبل است. در هشت کیلومتری شهر بوشهر قرار گرفته‌ است. مساحت زیربنای آن ۴۰۰۰ متر مربع بوده و در دوره قاجاریه توسط معماران فرانسوی با مصالح محلی احداث شده و درب و پنجره آن زیر نظر مهندسین فرانسوی ساخته شده‌ است. عمارت متعلق به یکی از ثروتمندان بوشهر به نام محمدمهدی ملک التجاره بوده‌است. وی برای سفر تفریحی- تجاری به کشور فرانسه رفته و در آن جا کاخ یکی از وزرای قرن وسطی را می‌بیند و نمونه آن را در بوشهر پیاده می‌کند. این کاخ توسط متجاوزین انگلیس اشغال شده و به صورت مقر نظامی آن‌ها درآمد. آن‌ها بعد از سال‌ها استقرار در این کاخ با ورشکست شدن ملک التجار (صاحب اصلی کاخ) لوازم نفیس آن را با قیمت کم خریداری کرده و با خود بردند. در اواخر سلطنت رضا شاه این عمارت که خوابگاه نظامیان شده بود پس از چندین بار بازسازی رو به ویرانی نهاد و متاسفانه به خاطر وسعت زیاد هنوز مرمت نشده‌ است. این سالها تعدادی بی خانمان در این عمارت زندگی می‌کنند.

آدرس: هشت کیلومتری شهر بوشهر، عمارت ملک

۲۲. روستای چاهکوتاه

پارک جنگلی چاهکوتاه در روستای چاهکوتاه (چاه کوتاه) از توابع بخش مرکزی شهرستان بوشهر در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی بوشهر واقع شده است. روستای چاهکوتاه در منطقه ‌ای دشتی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. پارک جنگلی چاهکوتاه از سطح دریا ۳۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در فصول پاییز، زمستان و بهار معتدل و در تابستان گرم و خشک است. روستای چاهکوتاه از جنوب غربی به روستای کنار آبادی و از شمال شرقی به روستاهای تل اشکی و دویره محدود می شود.

آدرس: ۵۰ کیلومتری شمال شرقی بوشهر، ۵۰ کیلومتری شمال شرقی بوشهر

۲۳. آبگیر دره لیر

آبگیر دره لیر سیراف اثری تاریخی مربوط به سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان کنگان، بخش مرکزی، شهر بندر طاهری واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۳۳۲۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: شهرستان کنگان، بخش مرکزی، شهر بندر طاهری

۲۴. قلعه حصار دیلم

قلعه حصار قلعه‌ای تاریخی واقع در روستای حصار بخش امام حسن شهرستان بندر دیلم بوشهر و یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. این قلعه در «قلعه حصار آقا خان لیراوی» دیلم قرار دارد. حدود ۱۱۰ سال پیش توسط آقا خان لیراوی و حاکم دهقان لیراوی ساخته شده است.

مساحت قلعه ۴۰۰۰ متر مربع است و دارای چهار برج است که محل نگهبانی تفنگ چیان خارک بوده‌ است. قلعه دارای ۱۵ اتاق و یک حمام است که حمام دارای خزینه بوده و همیشه آب گرم داشته‌است. پوشش سقف از بوریا و چوب بسیار محکمی به نام چندل جهت تیرپوش استفاده شده‌ است. اتاق‌ها از چوب ساج بوده و از ملاطی محلی به نام چاری نیز استفاده شده‌ است. در قسمت پایین ساختمان زیر زمین‌هایی درست شده که مخصوص مرغ و خروس و قسمتی مربوط به نگهداری گندم و جو برای سال آینده بوده‌ است. این ساختمان که در حقیقت حیاط اندرون خان بوده، دارای چندین قسمت مختلف می‌باشد. قسمت آشپزخانه، نان پختن خدمت گزاران، قسمت مخصوص تهیه ماست و جمع آوری روغن و کره و قسمتی نیز مخصوص زندگی سپاهیان بوده‌است. ارتفاع ساختمان بیش از ۷ متر است. این بنا از قلاع زیبای حاشیه خلیج فارس است که در بزرگی و وسعت چشم گیر است.

آدرس: روستای حصار، بخش امام حسن، شهرستان بندر دیلم بوشهر

۲۵. مدرسه سعادت

مدرسه سعادت یا مدرسه سعادت مظفری مربوط به دوره قاجار است و در بوشهر، خیابان امام، روبروی میدان معلم در محله کوتی قرار دارد که در سال ۱۲۷۸ به سبک نوین آموزشی تأسیس شد که از نظر تاریخی، مادر مدارس جنوب ایران است. بافت مدرسه سعادت همانند بافت مرکزی شهر بوشهر زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد.

آدرس: بوشهر، خیابان امام، روبروی میدان معلم

۲۶. مدرسه گلستان

مدرسه گلستان مربوط به دوره قاجار است و در بوشهر، محله قدیمی بهبهانیها، روبروی اداره بندر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۶۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از اولین بناهای مربوط به ساختار قدیم بوشهر، مدرسه گلستان است که براساس مستندات موجود به وسیله‌ی انگلیسی‌ها ساخته شده است. این بنا در ابتدا محل حکمرانی شیخ نصر بود و بعد از آن به اداره پست تبدیل شد. بعد از مدتی این ساختمان متروکه شد تا اینکه در سال ۱۳۲۲ مدرسه‌ی گلستان در آن برپا شد.

آدرس: بوشهر، محله قدیمی بهبهانیها، روبروی اداره بندر

۲۷. غار چهل خانه

غار چهل خانه واقع در بخش سعداباد در کنار دهستان زیراهشهرستان دشتستان یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. اندازه‌های داخلی اتاق‌های «غار چهل خانه» در ابعاد گوناگونی است. به دلیل ضعف نوع جنسیت سنگ کوه بر اثر عوامل طبیعی و فرسایش مثل سیل دچار تخریب شده‌ است. ورودی این دخمه به شکل ذوزنقه بوده و در داخل آن طاقچه‌هایی در اشکال مختلف تعبیه شده‌ است.

آدرس: روستای زیراه در ۷ کیلومتری شهر سعدآباد شهرستان دشتستان

۲۸. برج خان

برج خان واقع در شهر بندر ریگ در بخش ریگ از توابع شهرستان بندر گناوه یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.

برج خان بنایی است تاریخی که تعلق به خانعلی حیات داوودی است. تاریخ بنای برج به سال ۱۷۷۷ میلادی بر می‌گردد. سبک معماری این بنا، بیت میلانی است. نمونهٔ این برج در کشورهای حوزهٔ خلیج فارس و ساختمان‌های بافت قدیم شهر زیاد وجود دارد.

آدرس: شهر بندر ریگ در بخش ریگ از توابع شهرستان بندر گناوه

۲۹. بوستان شغاب

بوستان شغاب بوشهر از جمله بوستان های زیبا و تاریخی بندر بوشهر است که در خیابان بهمنی، خیابان ساحلی روبه‌روی بیمارستان نیروی هوایی بوشهر واقع شده است پارک شغاب بوشهر در زیر خاک خود آثار مربوط به دوره ایلامیان را دارد. در حال حاضر از این محوطه تاریخی به عنوان بوستان استفاده می‌شود.

آدرس: خیابان بهمنی، خیابان ساحلی روبه‌روی بیمارستان نیروی هوایی بوشهر

۳۰. موزه رئیسعلی دلواری

موزهٔ رئیسعلی دلواری در شهر دلوار از توابع شهرستان تنگستان واقع شده‌ است. ساختمان این موزه خانه و محل زندگی رئیسعلی دلواری بوده‌است؛ که در ۴۵ کیلومتری شهر بوشهر قرار دارد.

آدرس: شهر دلوار از توابع شهرستان تنگستان، موزه رئیسعلی دلواری

۳۱. موزه دریا و دریانوردی

موزه دریا و دریانوردی خلیج فارس، یکی از موزه‌های استان بوشهر و در محله سبزآباد بندر بوشهر می‌باشد. محل کنونی این موزه که شامل ساختمان کنسولگری و عمارت کلاه فرنگی می‌باشد، در سال ۱۸۵۸ میلادی تأسیس شد و مدتی بعد به مقر دائمی سرکنسول گری انگلستان در بوشهر تبدیل شد. این بنا تا پایان جنگ جهانی دوم در اختیار دولت انگلیس بود تا آنکه در سال ۱۹۴۶ میلادی برابر ۱۳۲۵ هجری قمری و بعد از انتقال نمایندگی سیاسی انگلیس به بحرین، این عمارت به دولت ایران تحویل گردید و در اختیار نیروی دریایی ایران قرار گرفت. طی سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ رایزنی‌های لازم برای تبدیل این مکان به موزه دریا و دریانوردی صورت گرفت و در هفتم آذر سال ۱۳۸۷ طی مراسمی آماده بازدید علاقه‌مندان گردید.

آدرس: محله سبزآباد بندر بوشهر

۳۱. کاخ سنگ سیاه

در شهرستان برازجان آثار و بقایای ۳ کاخ هخامنشی به نام‌های کاخ چرخاب، کاخ سنگ سیاه (که در بین اهالی به کاخ نظرآقا شهرت دارد) و کاخ بردک سیاه وجود دارد.

کاخ سنگ سیاه، تقریبا ًدر شمال خاوری بندر بوشهر و ۱۱۰ کیلومتری جنوب باختری کازرون، بر سر راه آسفالت شیراز به بوشهر، در شهرستان دشتستان به مرکزیت برازجان قرار دارد.

این کاخ که در حاشیه رودخانه است بزرگی و عظمت کاخ شوش را داشت آما به دلایل نامعلومی نیمه تمام ماند. پس از آن معماران هخامنشی تصمیم می‌گیرند در فاصله ۳۰ کیلومتری آن کاخ کوچکتر و زیبای بردک سیاه را بسازند.

این کاخ دربرگیرنده یک تالار گسترده میانی و چهار ایوان در چهار سوی آن است. ظاهر کاخ سنگ سیاه از لحاظ سبک هنر معماری و ترکیب رنگ‌های سیاه و سفید و مشخصات ظاهری آن نشان می‌دهد که این کاخ بعد از کاخ برازجان ساخته شده‌است.

کاخ سنگ سیاه دارای تالاری مرکب از ۱۰ ستون است، در دو ردیف پنج تایی که به سبک و پلان و نقشه‌های هخامنشی ساخته شده و مخصوصا قابل انطباق با پاسارگاد و برازجان است.

اشیای مختلفی تا کنون از این کاخ کشف شده است که می‌توان به نقش برجسته داریوش اول، دسته خنجرزنان هخامنشی، یک کتیبه خط میخی و چندین قطعه ظروف طلا اشاره کرد.

کاخ سنگ‌سیاه در سال ۱۳۸۰ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۴۰۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس: شمال خاوری بندر بوشهر و ۱۱۰ کیلومتری جنوب باختری کازرون، کاخ سنگ سیاه

۳۲. منطقه مند

منطقه حفاظت‌شده مُند در بخش بردخون از شهرستان دیر استان بوشهر ایران در ۱۳۰ کیلومتری جنوب بندر بوشهر می‌باشد. منطقه حفاظت شده مند با وسعت ‪ ۴۶‬هزار و‪ ۵۰۰‬هکتار با دو اکوسیستم آبی و خشکی در کنار بخش بردخون از توابع شهرستان دیر واقع در ‪ ۱۸۰‬کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر قرار دارد. مند منطقه‌ای جلگه‌ای کویری است که دارای دو فصل زمستان نسبتا خشک و تابستانی گرم است. چهار جزیره خان، تهمادون، نخیلو و ام‌الکرم به زیبایی منطقه حفاظت شده مند در سواحل زیبای خلیج فارس افزوده‌اند. رودخانه زیبای مند پرآب‌ترین رودخانه استان بوشهر تنها منبع آبی تامین آب شرب حیات وحش منطقه یاد شده است. پوشش‌مناسب گیاهان‌نادری چون‌انوکنمون سودامبولیس،دامبارنکیما، هالوکاریس، ساریکورینا، و درختان حرا، گز، کهور پاکستانی و کنار و ساحلی بودن این منطقه مکان زیست و مهاجرت انواع پرندگان، آبزیان، خزندگان و حیوانات را فراهم کرده است.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده مند شامل ۲ بخش می باشد :
۱-شوره زارهای ساحلی که پهنه های پوشیده از گیاهان علفی ،‌بوته ای یا درختچه ای در مجاورت آب های شور می باشد .
۲- شوره زارهای موسوم به درون منطقه ای که پوشش نسبتاً‌ مشابهی با اراضی شور ساحلی دارد .

حیات وحش

بیشترین تنوع جانوری مهره دار خشکی زی منطقه را پرندگان دارند که تاکنون ۱۲۰ گونه در منطقه شناسایی شده است. برخی همچون خروس کولی دشتی، بالابان، هوبره، بحری و عقاب طلایی از پرندگان بسیار ارزشمند این منطقه محسوب می گردند.از رده پستانداران نیز تاکنون ۱۸گونه شناسایی شده اند که از آنها می توان به :
آهو(بالغ بر ۶۰۰ راس) ،گربه وحشی ، گراز ، خرگوش ، کفتار وروباه شنی اشاره نمود. لاکپشت نوک عقابی ، لاکپشت سبز ، بزمجه دشتی ، سوسمار خاردم و ماردریایی نمونه های شاخصی از ۱۸گونه خزنده این منطقه می باشند.

آدرس: شهرستان دیر استان بوشهر ایران در ۱۳۰ کیلومتری جنوب بندر بوشهر، منطقه مند

۳۳. عمارت دهدشتی

«عمارت دهدشتی بوشهر» در خیابان انقلاب و در ضلع شمال غربی مسجد امام و پشت بانک مسکن شعبه مرکزی قرار دارد، این بنا در بافت قدیم در محله کوتی شهر بوشهر واقع می‌باشد. این بنا در دورهٔ قاجاریه توسط حاج اسمعیل دهدشتی که تاجر روغن بوده احداث گردیده و به «عمارت دهدشتی» مشهور شده‌است. اسناد تجاری زیادی در این خانه پیدا شده که هم‌اکنون طبقه‌بندی شده و در سازمان میراث فرهنگی نگهداری می‌شوند. بعضی از اسناد به خط برجسته سیاق است و قدمت برخی از تمبرهای اسناد به ۲۰۰ سال پیش می‌رسد.

آدرس: خیابان انقلاب، ضلع شمال غربی مسجد امام و پشت بانک مسکن شعبه مرکزی، عمارت دهدشتی

۳۴. مسجد کوفه بوشهر

مسجد کوفه در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در بوشهر ساخته شده است. این مسجد در کنار منزل آیت الله سید مهدی علم الهدی بوشهری قرار گرفته است. معمرین محله بهبهانی ادعا می کنند که این مسجد یکی از مساجدی بوده که آیت الله علم الهدی بوشهری در گذشته در آن نماز جماعت را برگزار می کرده و مردم با اقتدا به ایشان، خدا را عبادت می‌کرده‌اند.

آدرس: نزدیک به منزل آیت الله سید مهدی علم الهدی بوشهری، محله بهبهانی، مسجد کوفه بوشهر

۳۵. چشمه آبگرم اهرم

این چشمه در نزدیکى شهر اهرم در ۶۳ کیلومترى جاده بوشهر به طرف بندرعباس قرار دارد و حدود ۲ کیلومتر مسیر فرعى خاکى تا رسیدن به مظهر چشمه فاصله دارد. مظهر چشمه از شکاف سنگ‌هاى رسوبى مارنى و گچى از زمین خارج مى‌شود و آب آن در ردیف‌ آب‌هایى با بارهاى منفى و مثبت مختلف و گرم است.

این چشمه دو استخر زنانه و مردانه دارد که در چند سال اخیر توسط جهاد سازندگى احداث شده است و آب گرم توسط یک کانال از سرچشمه به استخرها هدایت مى‌شود.

آدرس: نزدیکى شهر اهرم در ۶۳ کیلومترى جاده بوشهر، آبگرم اهرم

۳۶. قبر جنرال

قبر جنرال که تلفظ محلی عبارت «قبر ژنرال» است، نام آرامگاه یک ژنرال انگلیسی در بندر بوشهر واقع در محله سنگی است که به‌شکل ابلیسک ساخته شده مدفن یکی از فرماندهان ارتش انگلستان است که در لشکرکشی بریتانیا به جنوب ایران، در واقعه هرات در سال ۱۸۵۶ میلادی به‌دست نیروهای ایرانی کشته شد. محوطه این مقبره که تا سال ۱۳۹۰ هجری خورشیدی به‌صورت باغی از درختان محلی بود و در سال یاد شده توسط شهرداری بندر بوشهر تبدیل به پارک گردید مدفن ۳۵ تن از سربازان انگلیسی است که در آن جنگ کشته شدند. نام این ژنرال انگلیسی به درستی روشن نیست و بر سر آن میان گزارش‌نویسان اختلاف است.

آدرس: بندر بوشهر واقع در محله سنگی

۳۷. آبشار شول

آبشار شول (تل سرکو )درفاصله حدود ۵ کیلومتری از غرب جاده ارتباطی سعدآباد به وحدتیه و در مجاور جاده آسفالته دسترسی به روستاهای شول ( تل سرکو )و سیاه منصور و برروی رودخانه شاپور واقع گردیده است. مسیر دسترسی مربوطه تا آبشار هموار و آسفالته بوده که این مهم از ویژگی های منحصر به فرد این آبشار نسبت به زیرراه و فاریاب می باشد.

آدرس: ۵ کیلومتری از غرب جاده ارتباطی سعدآباد به وحدتیه و در مجاور جاده آسفالته دسترسی به روستاهای شول

۳۸. جزیره ام الکرم

این جزیره خالی از سکنه در فاصله ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر، در ۱ و نیم کیلومتری سواحل دهستان و بخش بردخون از توابع شهرستان دیر در جنوب غرب روستای مل‌گنزه و دروداحمد (مقابل حدفاصل بخش بردخون و بخش مرکزی شهرستان دیر در خلیج فارس) و مشرق جزیره نخیلو قرار دارد و صیادان از آن بعنوان پایگاهی برای صید ماهی استفاده می‌کنند. شکل آن قوس نیم دایره است که ضلع محدب آن به سمت جنوب است سطح آن پوشیده از ماسه‌های ریزدانه نرم با بقایای صدف هاست. این جزیره قوسی ۲ کیلومتر طول دارد و دارای متوسط عرض کمتر از ۲۰۰ متر است.

آدرس: ۱ و نیم کیلومتری سواحل دهستان و بخش بردخون از توابع شهرستان دیر در جنوب غرب روستای مل‌گنزه و دروداحمد

۳۹. کاخ کورش

این کاخ، واقع در شهر برازجان از توابع بخش مرکزی شهرستان دشتستان یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. کاخ برازجان بر طبق تحقیقاتی که انجام شده در اواخر سلطنت کوروش ساخته و پرداخته شده‌است و از نظر حجاری و هنر معماری آن چنان‌که از پایه ستون‌ها و اشیاء کشف شده بر می‌آید جدیدتر و ظریف تر از پاسارگاد است؛ بنابراین می‌توان گفت که این بنا هنگامی ساخته شده که هنر اصیل حجاری و معماری عصر کوروش به تکامل رسیده‌است. متأسفانه به علت ناتمام ماندن بنا چنین به نظر می‌رسد که علل عقیم ماندن این کاخ مصادف با مرگ او به سال ۵۲۹ پیش از میلاد است؛ بنابراین می‌توان تاریخ بنای کاخ برازجان را در همین حدود یعنی ۵۲۹ قبل از میلاد دانست.

آدرس: شهر برازجان از توابع بخش مرکزی شهرستان دشتستان، کاخ کورش

۴۰. عمارت امیریه

عمارت امیریه مربوط به دوره قاجار است و در بوشهر، خیابان ساحلی، پارک خلیج فارس، محله کوتی واقع میباشد. این عمارت، واقع در بخش مرکزی شهرستان بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. در سال ۱۳۷۶ خ. به پیشنهاد اداره میراث فرهنگی و بنیاد ایران‌شناسی، عمارت امیریه به موزه مردم‌شناسی بوشهر تبدیل شد.

آدرس: بوشهر، خیابان ساحلی، پارک خلیج فارس، محله کوتی

۴۰. خانه قاضی

خانه قاضی مربوط به دوره زند است و در بوشهر، محله بهبهانی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۱۶۲۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: بوشهر، محله بهبهانی، خانه قاضی

۴۱. مسجد امام حسن بصری

مسجد امام حسن بصری مربوط به سده ۷ ه.ق است و در شهرستان بوشهر، بخش مرکزی، شهر بندر طاهری واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۳۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: شهرستان بوشهر، بخش مرکزی، شهر بندر طاهری

۴۲. گور سیبویه

گور سیبویه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در کنگان، دره لیل، غرب بندر طاهری واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۵۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: کنگان، دره لیل، غرب بندر طاهری