بندر عسلویه یک شهر بندری، مرکز شهرستان عسلویه و از توابع استان بوشهر در جنوب ایران و در کرانه‌ی خلیج فارس است. منطقه ویژه‌ی اقتصادی انرژی پارس در حوزه‌ی گاز پارس جنوبی که در میان خلیج فارس واقع شده (دنباله‌ی حوزه گنبد شمالی قطر) دسترسی دارد.
وجه تسمیه عسلویه
درمورد اسم این شهر، حدس و گمان‌های بسیاری وجود دارد: برخی آن را مرکب از عسل + او (آب) به معنای آب عسلی می‌دانند، برخی آن را برگرفته از اسلو(به معنای آبگیر، استخر و محل توقف کشتیها) در زبان ایلامی می‌دانند، دریای خروشان و سرزمین دریانوردانِ چالاک از دیگر معانی است که از عسلویه استنباط کرده‌اند.
موقعیت جغرافیایی شهرعسلویه:
این شهرستان در مجاورت استان‌های فارس و هرمزگان واقع شده و به همین دلیل در موقعیت جغرافیایی فوق‌العاده خوبی قرار دارد.
- عرض جغرافیایی: ۲۷ درجه ۴۹ دقیقه و ۹۴ ثانیه
- طول جغرافیایی: ۵۲ درجه ۶۲ دقیقه و ۱۹ ثانیه
- ارتفاع از سطح آب‌های آزاد: ۱۸ متر (۶۲ فوت)
جاهای دیدنی عسلویه
پارک ملی نایبند، چهارشنبه بازار عسلویه، دهکده‌ی گردشگی ساحلی نخل تقی، بازار ماهی‌فروشان و اسکله‌های عسلویه و نخل تقی، جنگل‌های حرا، ساحل‌های صخره‌ای که بر فراز صخره‌های آن، دیدن دریا، حال و هوای خاص و عجیبی دارد، نخلستان‌ها و باغات، واحدهای عظیم پتروشیمی، معماری سنتی خانه‌های روستایی، چشمه‌ها و آبگیرهای متعدد، از زیبایی‌ها و دیدنی‌های این شهرستان است.
روستای بنود و بندو
دو روستای بنود و بندو، در جنوبی‌ترین قسمت استان بوشهر و در این شهرستان قرار دارند. این روستاها از زیباترین روستاهای عسلویه و استان بوشهرند. ساحل دل‌نواز این دو روستا برای انجام ورزش‌های ساحلی و صید ماهی مناسب است. شهرک سینمایی که فیلم محمد رسول‌الله در آن ساخته شده، در روستای بنود واقع شده و آسیاب‌های آبی بندو نیز که از سنگ و ساروج ساخته شده، نمایانگر پیشینه‌ی کهن این روستا است.
پارک ملی نایبند
پارک ملی نایبند اولین پارک ملی دریایی کشور و منطقه حفاظت شده ی محیط زیست ایران در استان بوشهر و در سواحل خلیج فارس می باشد.
خلیج نایبند به دلیل پیشروی خشکی در دریا به دماغه نایبند نیز معروف است و موجب تشکیل خلیج کوچکی در ۳۲۰ کیلومتری جنوب شرقی استان بوشهر شده. این پارک در عصر آل بویه از مهمترین مراکز صید و تجارت مروارید در ایران محسوب میشده. کرانه ها و سواحل خشکی آن اکنون ۴ هزار و ۱۳۰ هکتار وسعت دارد.
وجود تپه های مرجانی جهت غواصی، تخمگذاری آبزیان و لاک های پشتان دریایی که در معدود محدوده هایی از سواحل صورت می گیرد، باعث جلوه بخشیدن به این منطقه در میان سواحل خلیج فارس شده است.
چهارشنبه بازار عسلویه
این بازار جذاب در خیابان ساحلی عسلویه برپا می شود و در آن انواع خوراکی مثل آش، نخود، حلیم، فلافل و ساندویچ عرضه می شود که مکانی مناسب برای شکم گردی است. چهارشنبه بازار عسلویه دارای محصولات متنوعی است اگربه بازار گردی علاقه دارید این بازار را ازدست ندهید نکته جالب توجه این است که اکثر فروشنده های این بازار غیر بومی هستند!
دهکده‌ی گردشگی ساحلی نخل تقی
شهر نخل تقی، یکی از شهرهای گردشگری عسلویه است که در این شهرستان قرار دارد. بزرگ‌ترین دهکده‌ی گردشگری ساحلی کشور در این شهر بندری ساخته شده است و زیبایی‌های این شهر، آن را یکی از پرگردشگرترین شهرهای بندری ایران کرده است.
بازار ماهی فروشان
همانطور که از اسم این بازار مشخص است مکانی مناسب برای خرید ماهی های تازه صید شده می باشد. این بازار کوچک که در امتداد پارک ساحلی و به دریا چسبیده، دارای غرفه های کوچک و مسقف متفاوتی است.
اسکله های عسلویه
اسکله های عسلویه در کنار بازار ماهی فروشان قرار گرفته و همیشه پر از لنج های کوچک و بزرگی است که از ماهی گیری و یا از کشور های عربی بازگشته اند. اسکله های عسلویه مکانی زیبا برای عکاسی می باشند.
جنگل های حرا
این جنگل ها در پارک ملی دریایی نایبند قرار دارد و میزبان یکی از عجیب ترین گونه های گیاهی دنیا به نام حرا است، درختان حرا از آب شور بهره می گیرند و حتی در زمان مد آب که به زیر آب می روند بازهم به حیات خود ادامه می دهند. بهترین زمان بازدید از جنگل های حرا نیمه ی دوم سال یعنی پاییز و زمستان است چرا که در فصل های دیگر سال گرمی هوا شما را آزار خواهد داد.
در فصل سرد، جنگل های حرا تبدیل به زیستگاه پرندگان مهاجر می شوند و در فصل های دیگر پناهگاهی برای پرندگان بومی هستند. همچنین می توان لاکپشت های پشت سبز و عقابی را که جانداران خاص اکوسیستم این جنگل ها محسوب میشوند، در این منطقه یافت. خلیج نایبند با پوشش گیاهی مناسب یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های دریایی و حیات وحش را در خلیج فارس به وجود آورده است.
ساحل های صخره‌ای
برای رفتن به این ساحل زیبا باید از عسلویه گذشت تا به چاه مبارک رسید و از آنجا مسیر روستای بنود را در پیش گرفت،مسیر روستا تا ساحل خاکی نیز حدود ۲۰ دقیقه زمان خواهد برد. به دلیل خطرات بسیاری که در مسیر وجود دارد توصیه میکنیم از خودروی سواری یا شخصی استفاده نکنید.
ساحل نیز از زیر ساخت لازم برای پذیرش گردشگر برخودار نیست زیرا فاقد سرویس بهداشتی مناسب ، سوپر مارکت ، کافی شاپ ، رستوران و…است. در آخر هم بهترین زمان سفر به این منطقه حدود آبان تا اواخر فروردین می باشد.
واحدهای عظیم پتروشیمی
بی شک با شنیدن نام عسلویه، به یاد نفت، گاز و البته تأسیسات معروف پارس جنوبی می‌افتید. منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی انرژی پارس، عسلویه را به یکی از مکان‌های مهم برای گردشگری صنعتی تبدیل کرده است. وجود روشنایی و آتش این تأسیسات، جلوه‌ی خاصی به شب‌های این منطقه بخشیده و آن را دیدنی و تماشایی کرده.
معماری سنتی خانه های روستایی
روستای هاله نام روستایی در جنوب ایران و از توابع بخش چاه مبارک شهرستان عسلویه در استان بوشهر می باشد که معماری خانه‌ها و بافت این روستا الهام گرفته از معماری زیبای سواحل جنوبی است. خشت، گل، آجر و چوب ازجمله مصالح مورد استفده قرار گرفته در ساخت خانه‌های این منطقه است. سقف خانه‌های روستای هاله با تیرک‌های چوبی و کاهگل به شکل مسطح پوشیده شده است. معماری این بناها بسیار جذاب و دوست داشتنی می باشد. با این حال این روزها در طراحی ساختمان‌های جدید از مصالح نوین ساختمان‌سازی مانند سایر نقاط ایران زمین استفاده شده است.
تاریخچه‌ی بندر عسلویه:
بندر عسلویه، سابقه‌ی بسیار دیرینه‌ای دارد . بر اثر تنش‌ها، حوادث و دشمنی‌ها آثار تاریخی آن، مانند: قلعه‌ها و مساجد متعدد، ویران و نابود شدند. بندر عسلویه، از بنادر اولیه‌ی خلیج فارس به شمار می‌آید که آن‌زمان بیش از پنج‌بندر فعال نبوده است! آن پنج بندر عبارتند از : بوشهر، بصره، سیراف، عسلویه و کنگ.
این موضوع حاکی از آن است که در دوران ساسانیان یا حتی شاید قبل از آن این بندر بوده و بعضی‌ها می‌گویند: «۴۰۰۰ سال قبل از اسلام بندر عسلویه به‌وجود آمده است». تاریخ ذکر می‌کند: زمانی که می‌خواستند بغداد را بسازند، از بندر عسلویه و سیراف، مالیات دریافت می‌کردند!
لازم به ذکر است عسلویه جای فعلی خود نبوده است؛ بلکه در دامنه کوه قرار گرفته و بین دریا و خودِ بندر جنگل‌های حرا فاصله می‌انداخته است. به مرور زمان، این جنگل‌های حرا خشک شده و دریا عقب نشینی کرده است. مردم هم به دنبال آن کم‌کم از جای خود هجرت کرده و جای فعلی سکونت گزیده‌اند.
تاریخ غزالی در بغداد از زبان سندباد بحری می‌نویسد: در سال ۴۰۰ ه.ق وقتی که از بندر لنگه به‌طرف بصره عزیمت می‌کردیم، سکان کشتی را به طرف عسلویه می‌بستیم و برای این‌که از نیروی دریایی عسلویه درامان باشیم، شبانه از دماغه‌ی نایبند می‌گذشتیم! یعنی هزار و چندصدسال پیش صاحب قدرتی این‌چنین شگرف بوده است!
جمعیت این بندر در قدیم، چندین برابر جمعیت فعلی بوده است! ساختمان‌ها و مساجد بسیاری در این شهر وجود داشته است.
دوطایفه‌ی بزرگ به نام حرمی‌ها و نصوری‌ها که در عسلویه بوده‌اند، جنگ بزرگی در روز عید فطر به‌راه می‌اندازند و بسیاری از مردم شجاع و با‌غیرت که سینه سپر کردند و سعی داشتند جلوی این درگیری و جنگ بأیستند، به شهادت رسیدند.
این بندر از قلعه‌های متعددی برخوردار بوده و یکی از این قلعه‌های بزرگ که دور تا دور آن بازارچه بوده، به‌وسیله‌ی انگلیسی‌ها، از طریق دریا به توپ بسته و تخریب شد. دومین قلعه‌ی مهم و بسیاری از مکان‌های پراهمیت این بندر، توسط قشون رضاخان و خوانین، تخریب شده است.
هرچه به عقب برگردیم، بندر عسلویه از رونق و آبادانی بهتری برخوردار بوده است! به مرور زمان، از آبادانی این بندر کم شده و جمعیت نیز رو به کاهش رفتند. سید احمد خمینی (رضوان الله علیه) فرمودند: «زمانی که بندر عسلویه آباد بوده است از بندرعباس خبری نبود!»
از عسلویه چی بخریم؟
اگر به عسلویه سفر کردید و قصد خرید سوغات و صنایع دستی عسلویه را داشتید خرما و مسقطی های عسلویه را فراموش نکنید. خوردن ماهی در رستوران های عسلویه هم خالی از لطف نیست و مستواند تجربه خوبی به همراه داشته باشد.
بخش عسلویه
بخش عسلویه، شرقی‌ترین و جنوبی‌ترین بخش استان بوشهر می‌باشد. موقعیت ممتاز و جالب این بخش این است که با استان‌های هرمزگان و فارس همسایه است. این موضوع، ویژگی‌های خاصی به این منطقه بخشیده است.
بخش عسلویه را از شمال، رشته کوه‌های بلند زاگرس، از شرق، شهرستان پارسیان (استان هرمزگان)، از غرب، بندر کنگان(استان بوشهر) و از جنوب، خلیج نیلگون و تاابد فارس احاطه کرده است.
بخش عسلویه از دوشهر عسلویه و نخل تقی و ۲۱ روستا از جمله: بنود، بندو، سهمو، چاه مبارک، زبار، بیدخون، اخند، خره، خیارو، هاله، بساتین، عسکری، صفیه، بستانو، کلات، کنارخیمه، دهنو، بزباز، مروع و سواحل، تشکیل شده است.
راه‌های دسترسی به این بخش از سه طریق هوایی، زمینی و دریایی امکان‌پذیر است.
شهر نخل تقی در شمال شرقی، شرق آن تأسیسات پارس جنوبی و طرف غرب آن خلیج همیشه فارس قراردارد. از شهر عسلویه تا مرکز شهر کنگان ۷۰ کیلومتر فاصله است و تا منطقه زیبای نایبند ۳۰ کیلومتر مسافت وجود دارد. ادارات بخش، نهادها، بانک‌ها و مؤسسات مالی در این شهر رونق خاصی نسبت به بقیه شهرها و روستاه‌های استان دارند.
محدوده و وسعت منطقه ویژه اقتصادی و انرژی پارس عسلویه
محدوده‌ی منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی انرژی پارس، براساس مصوبه هیأت وزیران و شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی، به این شرح تعیین گردیده است: از غرب تا روستای شیرینو، از جنوب تا خلیج فارس، از شمال تا دامنه‌ی رشته‌کوه زاگرس و از شرق تا روستای چاه مبارک. این محدوده، طبق مصوبه‌ی هیئت وزیران، ۱۰۰۰۰ هکتار بوده که براساس استانداردها تفکیک می‌گردد.
توسعه‌ی منطقه‌ی ویژه
باتوجه به پتانسیل‌های این منطقه، کمبود زمین‌های مناسب و لزوم توسعه‌ی صنایع بالادست نفت و گاز(با دسترسی مناسب به دریا)، درمحدوده‌ی منطقه‌ی ویژه و همچنین قرار داشتنِ مکان فعلی شهرهای نخل تقی و عسلویه در محدوده‌ای باخطرسنجی بالا، عدم دسترسی مناسب به شریان‌های پیرامون منطقه و نامناسب بودن مکان فرودگاه نظامی فعلی (خطرسنجی بالا در همجواری با صنایع بالادست، عدم امکان استفاده‌ی بهینه‌ی اهالی منطقه از آن و…) درنظر است در آینده‌ای نزدیک، نسبت به جابه‌جایی فرودگاه و روستاهای نخل تقی و عسلویه، سایت نیروهای نظامی به مکان‌های مناسب و استفاده از اراضی آن‌ها به عنوان توسعه‌ی صنایع بالادست اقدام شود.
ضمناً با توجه به لزوم استقرار واحدهای مایع‌سازی گاز(DME, GTL, LNG) درمنطقه، مسائل ایمنی و حریم و فاصله‌ی لازم این واحدها از دیگر واحدهای صنعتی، زمینی و ساحلی به وسعت تقریبی ۲۰۰۰ هکتار، واقع در ۲۰ کیلومتری غرب منطقه، جهت استقرار این واحدها پیش‌بینی شده است.
عسلویه معروف‌ترین بخش منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی پارس است که هرساله شاهد حضور تعداد قابل توجهی از افراد جویای کار است. جمعیت بومی منطقه‌ی عسلویه حدود ۹۰۰۰ نفر است که ۸۰ درصد آن‌ها اهل سنت هستند. با احداث پروژه‌های توسعه‌ای منطقه و تخمین‌های مقایسه‌ای، رقم کل جمعیت شاغل در پایان دوره بهره‌برداری کامل، به رقمی بالغ بر یک‌صدهزار نفر خواهد رسید. در سال ۱۳۸۷ مسئولان منطقه ویژه اقتصادی پارس به تمامی کارکنان خود مهلت دادند که تا اول آبان‌ماه همان‌سال یا ازدواج کنند یا از کار اخراج شوند.
فرودگاه عسلویه
همانطور که در بالا اشاره شد فرودگاه جدید با نام خلیج فارس در ۳۵ کیلومتری شرق عسلویه، احداث و مورد استفاده قرار گرفته است.