باغ دولت آباد یزد؛ بلندترین بادگیر جهان

باغ دولت آباد یکی از قدیمی ترین باغ های ایرانی و دارای آوازه ای جهانی است و بیش از 260 سال قدمت دارد. در هر گوشه از وسعت 6.4 هکتاری این باغ نشانه ای از بهشت به چشم می خورد که بازدیدکنندگان را به دنیای دیگری می برد.

این باغ یکی از قدیمی ترین باغ های شهر یزد است و نکته منحصربفرد و جالب درباره آن وجود بادگیری به طول ۳۳/۸ متر بر روی عمارت باغ است که بلندترین بادگیر خشتی دنیا شناخته می شود. این باغ هم در فهرست آثار ملی و هم در لیست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و از ارزشمندترین جاذبه های ایران به شمار می رود.

قدمت باغ دولت آباد

 قدمت باغ به اواخر دوره افشاریه برمی گردد زمانی که محمد تقی خان بافقی  که از خاندان خوانین یزد بود دست به ساخت این باغ زیبا زد. او در ابتدا قبل از اینکه قسمت های مختلف باغ را بسازد به فکر آبیاری درختان و گل های باغ بود برای همین با حفر قناتی به طول ۶۵ کیلومتر، آب را از مهریز به محل این باغ در یزد منتقل کرد.

معماری باغ دولت آباد

طرح باغ دولت آباد یکی از اصیل ترین و بدیع ترین طرح های باغ ایرانی را به نمایش می گذارد. از نظر ساختار می توان باغ دولت آباد را از نوع باغ – حیاط در نظر گرفت و آن را در زمره نارنجستان قوام و باغ هفت تنان در شیراز به شمار آورد چرا که فضای باغ در وسط قرار دارد و ساختمان ها و عمارات در اطراف آن شکل گرفته اند.

در واقع این باغ چهار بنای اصلی را در بر می گرفته که سه مورد از آنها به نام هشتی، تالار طنبی و سردر هنوز هم وجود دارند و قسمتی از اتاق های زمستانی نیز به چشم می خورند؛ اما باقی ساختمان ها و حتی محوطه آنها از بین رفته و تنها 40000 متر مربع از کل باغ باقی مانده است.

موقعیت باغ دولت آباد

باغ دولت آباد از نظر عملکرد، باغی سکونتگاهی – حکومتی به شمار می رفته است و بر این اساس هر یک از بخش های آن کاربردی خاص داشته اند:

• باغ بیرونی به عنوان محلی برای انجام تشریفات حکومتی ، مراسم ورزشی و اداره امور شهر
• باغ اندرونی به عنوان بخش خصوصی و اقامتگاهی

قسمت های مختلف باغ دولت آباد

• اندورنی
• عمارت هشتی
• بادگیر
• عمارت طنبی
• بهشت آیین
• بیرونی

بخش اندرونی
همانٰ‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کرد قسمتی از این باغ مستطیل بزرگی است که به عنوان باغ دولت آباد شناخته می‌شود و در زمان‌های گذشته به عنوان باغ خصوصی و اقامتگاه کاربرد داشته است. در این قسمت به صورت تقارن عناصر مختلف در دو سو تکرار شده اند، به طوری که آبنما دقیقا در وسط فضای اندرونی باغ قرار دارد

عمارت هشتی 

از جمله دیگر بناهای مهم، عمارت هشتی است که منزلگاه بلند ترین بادگیر باغ به ارتفاع 33.8 متر میباشد. معماری این عمارت ساختمان دو طبقه با طراحی هشت ضلعی است که با درهای مشبک چشم نواز، اتاقک بادگیر، حوض خانه و پستو ها، مجموعه ی کلی این بنا را تشکیل میدهند.

بادگیر باغ دولت آباد
بادگیر باغ دولت آباد نماد این باغ است و به عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان شناخته می‌شود. این بادگیر به شکل هشت ضلعی و منشوری بوده و دارای یک حوض در قسمت پایین است. در هنگام وزش باد به سرعت به قسمت زیرین هدایت می‌شود و به سطح آب حوض می‌رسد که همین امر باعث می‌شود هوای خنک به داخل بنا جریان یابد

عمارت طنبی

ساختمانی بزرگ در سمت غرب عمارت بادگیر یا هشتی وجود دارد که به آن “تالار یا عمارت طَنَبی” گفته می شود و بادگیری مربع شکل بالای آن قرار گرفته است. تالار طنبی جهت اقامت تابستانه بوده. تالارها، شبستان ها و صفه هایی در یک طبقه در دو سوی این تالار هستند که با استفاده از درها و روزنه هایی به تالار طنبی راه دارند.

عمارت بهشت آیین یا عمارت زمستانه

روبروی عمارت بادگیر، ساختمانی رو به جهت تابش خورشید ایجاد شده که عمارت “بهشت آیین” یا “زمستانه” نام دارد و کاربرد آن جهت اقامت زمستانی بوده است. در فضای میان این دو ساختمان، گیاه شبدر و در دو سمت این بخش، درختان انار و گیلاس کاشته شده است.

بخش بیرونی
بخش مستطیلی کوچکتر در قسمت شمالی واقع شده و به جلوخان مرسوم است و محلی برای استقرار کاروان‌ها، برگزاری تشریفات حکومتی بوده است. در این بخش یک حوض مستطیلی بزرگ ساخته شده که این بخش را به دو قسمت مربعی شکل تقسیم می‌کند. اصلی‌ترین بخش عمارت بهشت آیین به شمار می‌رود و مرز مشترک دو باغ اندرونی و بیرونی در دو طبقه ساخته شده است.

جاذبه های دیدنی نزدیک به باغ دولت آباد یزد

موزه آب یزد: ۲.۱ کیلومتر
مسجد جامع یزد: ۲.۳ کیلومتر
میدان وقت الساعت: ۲.۴ کیلومتر
میدان امیر چخماق: ۲.۴ کیلومتر
خانه لاری ها: ۳.۲ کیلومتر
آتشکده ورهرام: ۴.۳ کیلومتر
عمارت قصر آینه: ۷ کیلومتر

آدرس: استان یزد، شهر یزد، بلوار دولت آباد