قلعه ضحاک هشتررود از آثار تاریخی دوران پارتی ها یعنی تقریبا پیش از اشکانیان است. این بنا با نام نارین قالا نیز شناخته میشود. موقعیت مکانی آن ۲۰ کیلومتری جنوب شرق شهرستان هشترود در استان آذربایجان شرقی میباشد. در مورد تاریخه قلعه ضحاک ایده های مختلفی وجود دارد. برخی آنرا مربوط به دوره قبل پارتها و مربوط به ضحاک ماد میدانند و برخی نیز بر این باورند که این دژ از دژهای اشکانی بوده و تا دوره تیموریان مورد استفاده قرار میگرفته است و دو برج دیدبانی از دوره اشکانیان که تا کنون سالم باقی مانده این ایده را تایید میکند. نام این قلعه از اژدهاک یا ضحاک گرفته شده است. بر اساس برخی شواهد تاریخی، سپاه امپراطوری روم از یکی از پادشاهان اشکانی با نام فرهاد چهارم به دلیل موقعیت این قلعه در این منطقه شکست سنگینی را متحمل شد.
معماری
از این قلعه که به عنوان یک دژ استفاده می‌شده، از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و دیوارهای آن کنده‍کاری شده است. در این قلعه مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب، سالن شورا، حمام و ده‌ها آثار دیگر وجود دارد.
این مجموعه باستانی در محوطه کوهستانی سرمه‌لو و در احاطه دو رودخانه قرانقو و شورچایی واقع شده است. مجموعه باستانی قلعه ضحاک در حدود ۱۰ کیلومتر طول و ۲–۱ کیلومتر عرض دارد. تنها بنای خارج از خاک که تقریبا سالم باقی‌مانده است عبارت است از یک چهار طاقی، که در اثر مرور زمان پوشش طاق و یکی از پایه‌های آن تخریب شده که مورد مرمت قرار گرفته است. حاصل کاوش در گذشته، کشف یک تالار وسیع ۱۱× ۱۱متر با راهروهای جانبی مقادیر زیادی گچ‌بری در طرح و نقش‌های متنوع که بیشتر با رنگ‌های اخرائی، زرد، آبی و سبز تزئین شده‌اند. این نقوش، شامل نقوش برجسته انسانی وحیوانی، نقوش هندسی وگل وگیاه است. مصالح به کار رفته در این چهار طاقی آجر وگچ میباشد. ابعاد آجرها ۳۲×۳۲ و به ارتفاع ۱۰ سانتی‌متر میباشد. این مجموعه در روی تپه‌ای که سطح آن نسبتاً مسطح میباشد واقع شده‌است. ماحصل عملیات کاوش درمنطقه نشان‌گر استقرار تمدن پارتی است.
نیمی از اتاق‌های قلعه بی‌سقف در زمین کنده شده و نیم دیگر در کوه و به صورت حفره‌ای درآورده شده‌است. اغلب این حفره‌ها چاله آبی هم (آب انبار) دارند. همچنین بر دیوارهای این حفره‌های سنگی، طاقچه‌های کوچکی کنده شده است. در قلعه ضحاک، تک حفره‌هائی نیز دیده میشود که تمام آن را در صخره‌های عمودی کوه کنده‌اند. علاوه بر اینها، آب چشمه‌ای که در دامنه کوه مقابل قرار دارد با فشار متوسط لوله‌هایی که در زمین کار گذاشته شده از روی پشته مابین گذشته و به بلندای قلعه می‌رسد. مسیر لوله آب از روی بستری که در زمین به وضوح نمایان است معلوم می‌گردد به علاوه تکه‌های متعددی از لوله‌های گلی و بقایائی از قالب سنگی که با بی‌قیدی از بستر کنده شده‌است در اطراف دیده میشود. بستر لوله به عرض ۵۰ سانتی‌متر و عمق آن حداقل یک متر بوده‌است. لوله‌های گلی تقریباً از تکه‌های خورد تکمیل شده در یکدیگر رفته و در بستر قرار گرفته‌اند.
به غیر از قلعه در پای کوه قبرستانی نیز وجود دارد که در آن مجسمه سنگی قوچی قرار داشته است.
آسیب
این قلعه از تاراج و کندوکاوهای غیرمجاز در امان نبوده و فضای اطراف قلعه پوشیده از حفره‌هایی است که توسط غارتگران برای بدست آوردن عتیقه، زیرورو شده است.
نگارخانه
مهمترین این نگاره‌ها، شاهینی است که پنجه بر پشت گاو زده و بسیار شبیه به میترا در آیین مهر است. این نگاره در یک فضای ۱۲۱ متر مربعی به دست آمده‌است و در کنار آن نگاره‌های دیگری همچون یک سرباز پارتی، سر چند شیر در حال غرش، تصویر یک ایزدبانو، تصویر یک مرد در درون گل نیلوفر یا پرتوهای خورشید، به دست آمده است.
آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان هشترود، قلعه ضحاک