خانه مستوفی الممالک خانه تاریخی تهران متعلق به میرزا حسن آشتیانی است که معمولاً با لقب مستوفی الممالک شناخته می شود. عمارت مستوفی الممالک بنایی 125 ساله قاجاریه است که به نوعی نمایانگر تاریخ معاصر ایران است. ما در این نوشتار قصد داریم شما را با این بنای تاریخی که یاد آور گذشتگان است آشنا کنیم.
پیشینه عمارت مستوفی الممالک تهران
این عمارت محل سکونت و محل کار میرزا حسن خان مستوفی الممالک از دولتمردان بزرگوار دوران قاجار و پهلوی بوده است. و یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ معاصر ایران است. وی فرزند میرزا یوسف مستوفی آشتیانی نخست وزیر ناصرالدین شاه قاجار بود. این بنا متعلق به حسن مستوفی بود که بعدها به پدرش رفت و مدیرکل دارایی ایران شد
از آنجا که اولین کابینه مشروطه ایران در آنجا تشکیل شد، آن را «خانه سیاسی» تهران نامیده‌اند.
خانه مستوفی الممالک شکل اولیه خود را حفظ کرده است زیرا تا به امروز بازسازی نشده است. بنابراین با دیگر خانه های قدیمی تهران متفاوت است.
با وجود اینکه این خانه تاریخی در سال 1356 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، اما هنوز به روی عموم باز نشده است.
بخش های مختلف بنا
دیوان خانه دارای سه قسمت عمده تالار، بخش تابستان نشین و بخش زمستان نشین است. تالار با دو اتاق، پستو و گوشواره و یک ایوان باشکوه در شمال خانه قرار گرفته است.
شاه نشین عمارت
درب اصلی و تشریفاتی مجموعه در ضلع شمالی بوده که هم اکنون نیز تنها ورودی محل می باشد و ساختمان عمارت نیز در پلان اولیه در این سمت قرار دارد. بعدها عمارت توسط بصیرالدوله در چند مرحله تغییر شکل می یابد. بدین منظور ابتدا سالنی در سمت شمالی شاه نشین جهت تقویت قسمت ورودی ساختمان ایجاد می شود که منجر به پدید آمدن بالکنی در طبقه دوم می‌‌گردد.
زیبایی‌شناسی بناها به‌منظور حفاظت از آن به‌عنوان یک نشان معماری تاریخی ماندگار و با حفظ هویت ایرانی خود، به آشنایی آسیب می‌رساند. با توجه به جلوه‌های سبک نئوکلاسیک غربی، سبک‌های وینتیج ایرانی به کار رفته، هرچند کمتر، در این بنا به سبک آهنگسازی منتهی شد که جای تعجب است که بدانیم این سبک را مورخان معماری کارت پستالی می‌نامند که سهمی از عناصر معماری نئوکلاسیک دارد.
بهترین فصل برای بازدید
اگر شش ماه اول سال را برای سفر خود به تهران انتخاب کردید، بهتر است شب را برای چشیدن طعم غذای محلی انتخاب نمایید. اما از طرف دیگر، شش ماه دوم سال، مخصوصا شب‌های زمستان، فضای باز حیاط و کنار حوض بسیار سرد خواهد بود. البته می‌توانید یک پتوی مسافرتی همراه خود بیاورید و یک آش داغ که بخار از آن بلند می‌شود، سفارش دهید.
راه‌های دسترسی
مسیر دسترسی آن بسیار راحت است اما چون این عمارت در منطقه شلوغ و پر رفت‌و‌آمد و پر ترافیک تهران قرار دارد بهتر است برای بازدید از وسایل نقلیه عمومی استفاده شود. نزدیکترین مسیر مترویی به خانه مستوفی الممالک ایستگاه ۱۵ خرداد است و اگر بخواهید با اتوبوس راهی دیدن این عمارت شوید از طریق اتوبوس با ایستگاه اتوبوس گلوبندک می‌توانید استفاده کنید.
زمان بازدید و ساعت کار خانه مستوفی الممالک
در حال حاضر این خانه تاریخی بازدید عمومی ندارد. به طوری که می‌توان گفت این خانه روز به روز در حال تهدید و تخریب است و به شدت در معرض آسیب قرار دارد و اگر هر چه زودتر اقدامی برای مرمت و بازسازی آن انجام نشود، شاید هیچ وقت دیگر نتوان عمارت مستوفی الممالک را دید.
آدرس خانه مستوفی الممالک
تهران، خیابان 15 خرداد، چهارراه گلوبندک، خیابان بادامچی، کوچه چاله حصار