مانند همه خانه های قدیمی یزد، خانه لاری ها هم قصه‌های خودش را دارد که از روزهای پر فراز و نشیبی که پشت سر گذاشته نشات می‌گیرد. از این خانه هم در تابستان و هم در زمستان استفاده می‌شده است و ساخت آن به شکل حیاط مرکزی و قسمت های شمالی خانه برای فصل زمستان مناسب بودند و قسمت جنوبی که شامل بادگیر و تالار بوده است
تاریخچه عمارت لاری ها
حدود 150 سال پیش، حاج محمدابراهیم لاری، یکی از مهاجرانی که از لار فارس به یزد آمده بود، این خانه را که بعدها یکی از زیباترین خانه‌های شهر بود، ساخت. تا مدت‌ها این خانه محل سکونت این خاندان بود تا این که به خاطر مشکلاتی که در انحصار ورثه آن پیش آمد، تبدیل به متروکه‌ای شد که کمتر توجهی را به خودش جلب می‌کرد. حتی مدت‌ها خانقاه درویش مسلکی به نام نعمت اللهی شد. با این حال این روال ادامه‌دار نشد و در سال 1363 میراث فرهنگی تملک آن را در دست گرفت و در سال 1385، نام آن به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
موقعیت کنونی بنا
این خانه زیبا با دارا بودن۶ خانه، ۳ حیاط ، ۲۲ اتاق و بخش‌های مختلفی چون ایوان‌ها، تالار‌ها هم اکنون علاوه بر یک جاذبه گردشگری، به عنوان موزه اسناد تاریخی یزد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معماری موزه اسناد تاریخی
معماری خانه لاری ها بسیار چشم نواز است و در بدو ورود به این خانه زیبایی های بسیارش مانند درها و پنجره‌ها با شیشه های رنگی نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. دورتادور حیاط اتاق‌هایی را می‌بینیم که به طرز ماهرانه‌ای به نقاشی و آینه کاری مزین شده است.
جالب است بدانید معماری خانه‌لاری ها به سبک اسلامی است و به گونه ای می‌باشد که در آن سعی شده به فضاهای خصوصی احترام گداشته شود، همبستگی بین این فضاها حفظ شود و قسمت‌های اصلی سکونت از نگاه نامحرمان دور بماند.
بخش های مختلف عمارت
- حیاط ها
- اتاق ها
- تالار ها
- ایوان
- سرداب ها
- بادگیرها
حیاط های خانه لاری ها
در بخش اصلی خانه با حیاط بزرگی روبه‌رو می‌شوید که در وسط آن حوضی زیبا جا خوش کرده است. بر روی این حوض تخت چوبی با ارتفاع سه پله قرار گرفته که به آن سایه نشین می‌گویند و در واقع ایده‌ای مناسب برای نجات از گرمای یزدبه خصوص در فصل تابستان و بدون امکاناتی مانند کولر بوده است.
حیاط میانی خانه لاری ها
حیاط میانی شبیه به حیاط اصلی ساخته شده است. البته این حیاط کوچکتر از حیاط اصلی است و به خاطر داشتن سه دری، پنج دری و هفت دری هایی که دارد، معروف است. در شمال غربی این حیاط یک هفت دری قرار دارد که مقابل آن دیواری تراش خورده وجود دارد. در بخش شمالی یک پنج دری و در بخش شرقی هم یک سه دری قرار گرفته است. ساختار حیاط میانی باعث شده تا از بیرون که به این مجموعه نگاه می‌کنید، طاق نماهای زیبایی را ببینید.
اتاق های عمارت
در قسمت جنوب شرقی نیز در کنار حیاط و رو به آن اتاق هایی قرار دارند. در پشت این اتاق ها، اتاق های دیگری که مختص به کارهای خدماتی می باشد قرار گرفته است. اتاق ها آئینه کاری و نقاشی شده است که آن را میتوان یکی از نمونه های زیبا و دیدنی خانه های اعیانی قرن سیزدهم ایران دانست.
تالار آیینه خانه لاریها، یک معماری با شکوه
زیباترین و باشکوه‌ترین اتاق خانه لاری‌های یزد، یک اتاق پنج‌دری اعیانی و رسمی به نام «تالار آیینه» می‌باشد که به پذیرایی از مهمانان ایرانی و خارجی اختصاص داشته است. آینه‌کاری‌های این تالار، بین ۵۰ تا ۶۰ سال قدمت دارد و جلوه‌ای خاص به عمارت بخشیده است؛ همچنین نقاشی‌های سنتی و چشم‌نوازی که بر روی دیوارها و سقف اتاق آیینه، نقش بسته نیز بر زیبایی این تالار افزوده است.
ایوان وسیع خانه
به سمت جنوب غربی بچرخید و در پیش روی تان ایوان بلندی را ببینید که اختلاف ارتفاع فاحشی میان این بخش و شمال حیاط ایجاد کرده است. اختلافی که ارزش و اهمیت این قسمت از ساختمان را به رخ می کشد. گرمای هوا که بیشتر شود، این ایوان غنیمتی در خانه به شمار می رود چرا که وجود آن در ضلع جنوبی و جنوب غربی باعث وجود سایه می شود.
اهالی خانه را تصور کنید که در فصل تابستان در ایوان می نشستند و به دور از تابش مستقیم خورشید هوای خنکی را تجربه می کردند. از این کاربرد ایوان که بگذریم، وجود چنین فضای نیمه بازی در راس حیاط اصلی و قرارگیری تمامی اتاق‌ها، ایوان‌ها و تالارهای ساخته شده در دور حیاط فضایی خاص را به وجود آورده است.
سرداب عمارت
سرداب ها یا انبارهای خانه با پلکان هایی به سطح حیاط ها یا راهروهای متصل به حیاط ها مرتبط می شوند. این جزییات چنان منظم و زیبا معماری و طراحی شده اند که ساعت ها شما را سرگرم نوع نظم و زیبایی خود می کند.
بادگیر خانه لاری ها
می‌رویم تا بادگیر بلند خانه لاریها را ببینیم. باوجوداینکه دیگر در حوضِ زیر بادگیر، آبی نیست؛ اما در هر فصلی از سال که زیر بادگیر بروید، خنک بودن آن قسمت را حس می‌کنید و دلیل نامیدن آن، به تابستان نشین را می‌فهمید. این بادگیر، تنها بادگیر ساختمان نیست؛ چراکه در بخش‌های دیگر خانه نیز بادگیرهایی برای تنظیم دمای اتاق‌ها به‌ویژه در فصول گرم سال تعبیه شده که دارای ابعاد و ارتفاع کمتری هستند.
جاذبه های گردشگری نزدیک
این مجموعه همجوار بناهای تاریخی همچون مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر ، بقعه سید گلسرخ، مجموعه امیرچخماق، بقعه دوازده امام و برج و با روی یزد است.
هتل های نزدیک به خانه لاریها یزد
- هتل شعرباف
هتل سنتی پارس
هتل سنتی ستاره یزد
هتل کهن کاشانه
هتل فاضلی یزد
هتل علی بابا - هتل سنتی اورینت
آدرس خانه لاری ها
خانه لاری های یزد (موزه اسناد تاریخی یزد) در خیابان امام خمینی، محله فهادان و در مجاورت عمارت کلاه‌فرنگی قرار گرفته است. این خانه که در زمره زیباترین عمارت‌های شهر قرار دارد، دنیایی از طرح و نقش را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.
ساعت بازدید: ۸ صبح الی ۸ شب