لباس‌ محلی گیلانی ؛ لباسی همرنگ با طبیعت

در اقسا نقاط ایران، مردم هرمنطقه لباس‌های محلی گوناگونی را به تن می کنند که این لباس‌ها نشان دهنده‌ی فرهنگ، سلیقه، نوع تفکر و ارتباطشان با محل زندگی و منطقه خود می باشد. لباس‌ محلی گیلانی یکی از اصیل ترین و قدیمی ترین لباس های سنتی ایرانی است که همچنان رنگ و زیبایی در آن موج می زند و شاخصه ی اصلی این لباس محلی است. لباس محلی بانوان گیلانی و لباس محلی مردان گیلانی در نوع خود در جهان منحصربه فرد است.

توضیحات

سابقه لباس‌ محلی گیلانی به اشیای کشف شده در چراغعلی تپه رستم برمی گردد که این یافته‌ها چگونگی تزیینات بر روی دامن، پیشانی‌بند و پیراهن را نشان می دهند. بنابر نظر محققان، از گذشته‌های دور تا کنون، لباس سنتی گیلانی مردان و زنان  تقریبا یکسان بوده و تنها در بخشی از لباس‌‌های زنانه آن تغییراتی ایجاد شده است. به عنوان مثال، مردم بیشتر از رنگ‌های طبیعی استفاده می کردند که با پیشرفت جوامع، استفاده از رنگ‌های صنعتی در پارچه‌ها رواج یافته است.

طرح لباس‌های مردم این مناطق بر اساس ارتباط مردم محلی با محیط اطراف بوده و لباس سنتی گیلانی نیز در رابطه با سازگاری محیط تعریف می شود.

پوشاک مردان

جلیقه: در لباس محلی مردان گیلانی برای فصل‌های پاییز و زمستان از جنس شال بوده و برای فصل‌های بهار و تابستان از جنس پارچه نازک جهت دوختن آن ها استفاده می شود.

شلوار: شلوار محلی برای مردان در بخش گیلان غرب و گیلان شرق تفاوت هایی دارد. در بخش گیلان غرب، دمپای شلوار تنگ بوده و معمولاً به سه رنگ تیره، فلفلی و شیری است، امّا برای مردان گیلان شرق، دمپای آن به شکل لوله‌ای ساده (برای پیرمردان) و دکمه‌ای (برای جوانان) بوده و رنگ آن عمدتاً تیره است.

 

کت: در تالش، مردان از نوعی کت به نام چوخا یا شکه که از شال دوخته می شده استفاده می نمودند که دارای شکل معمولی و یقه‌برگردان است. در شرق گیلان و مناطق جلگه‌ای، مردم از پشمه چوخا جهت دوخت کت استفاده می کرده‌اند.

پای افزار: نوعی کفش چرمی ساده کاملاً بومی که چموش نیز نامیده می شود و معمولاً در مناطق کوهستانی بیشتر استفاده می شده.

از دیگر پای افزارهای محلی نیز می توان به گیوه، اُرسی، چوکوتور، چکمه، پوتین گالش، کتله و یا چاروق نیز اشاره کرد.

کلاه: کلاه نمدی، پوستین کلاه و ترک‌دار تالشی از کلاه‌‌های محلی گیلان بوده که از پوست بره تهیه می شده. از دیگر کلاه‌ها نیز می توان به پاشلاق اشاره کرد که عمدتاً چوپان‌ها از آن استفاده می کردند.

کولا و شولا: این پوشش‌ها توسط چوپانان استفاده می شود که در روز از پوشش کوتاه کولاگیر و در شب از پوشش بلندتر شولا استفاده می شود.

پوشش زنان

لباس‌ محلی گیلانی بانوان به سه بخشی غربی، شرقی و مرکزی تقسیم می شوند که به ترتیب با نام‌ ای تالشی، قاسم‌آبادی و رسوخی خوانده می شود. آنچه بیشتر استفاده می شود، دامن‌های پرچین و جلیقه‌های پولک دوزی شده است. روسری(لچک)، پیراهن(جمه)، الجاقبا، جلیقه کت، دامن، شیلته، شلوار، و چادر کمر از لباس‌های محلی زنان گیلانی محسوب می شوند. اغلب زنان از دو روسری یکی در زیر(دستمال) و دیگری در رو(لچک) استفاده می کنند.

پیراهن: بالاپوش زنان گیلانی است که دو طرف آن چاک دارد. معمولاً این پیراهن‌ها بلند بوده و در برخی از آنها از نخ‌های رنگی استفاده می شود. از پیراهن‌های متفاوت آن می توان به پیراهن مرسوم در پاشاکی خروارد اشاره کرد که در مراسم عروسی و یا میهمانی کاربرد دارد.

جلیقه: از پوشش‌های متداول بانوان گیلانی است که اصولا جلوباز، یقه هفت، و سه دکمه با سه جیب در طرفین است و پشت آن سگک دارد.

الجاقبا: پوشش دوخته شده از مخمل یا پارچه شب است که در کوهستان‌های شرقی و قاسم‌آباد رایج بوده‌ است.

شلیته: دامنی کوتاه و پرچین است در لباس محلی بانوان گیلانی است که به آن گرد تومان نیز می گویند.

چادرشب: جزیی از لباس محلی زنان گیلان است که در برخی روستاها به ویژه روستاهای مرکزی از پارچه چادرنمازی استفاده شده و به تدریج در شمال شرق گیلان، چادرشب جایگزین میشود.

چادرکمر: پوششی که بانوان گیلانی آنرا به کمر میبندند و رنگ اصلی زمینه آن نیز قرمز است.

چادرشب زنان گیلانی نیز دارای طرح‌های گوناگونی و جزو صنایع دستی گیلان نیز به حساب می‌آید.