از میان کاخ هایی که از زمان پهلوی بر جای مانده است، کاخ مروارید یکی از زیباترین آن هاست. با ما همراه باشید تا با کاخ مروارید آشنا شویم.
کاخ مروارید، کاخی برجای مانده از دوران پهلوی
کاخ مروارید کاخی برجای مانده از دوران حکومت پهلوی در ایران است . این کاخ در سال 45 تا 47 به فاصله ی دو سال به دستور شمس پهلوی خواهر محمدرضا شاه پهلوی در ایران ساخته شد. این کاخ مرفه و مجهز را معماران برجسته ی امریکایی طراحی کردند. به همین دلیل است که در ساخت آن نشانی از معماری ایرانی دیده نمی شود و سبک، نقشه و ساختار آن کاملاً غربی است. کاخ مروارید که با عنوان کاخ شمس نیز شناخته می شود، طراحی جالبی دارد. نمای کاخ به شکل یک سفره ماهی است که صدفی آن را در بر گرفته است. هزینه ی طراحی و ساخت این کاخ حدود یک میلیون دلار امریکایی بوده است.
مهرشهر کرج، محل ساخت کاخ مروارید
مهرشهر که محله ای در منطقه 12 شهرداری شهرستان کرج است، در دهه ی 1340 خورشیدی و پیش از آن شامل چند روستا از جمله حسین‌آباد افشار می شد. شمس پهلوی به دلیل بیماری آسم این منطقه را برای زندگی انتخاب کرد. مساحت این کاخ 111 هکتار است و درارای ۲۵۰۰ متر زیربناست. شمس پهلوی و خانواده اش تا سال 1357 یعنی در حدود 12 سال در این کاخ زندگی کردند. این کاخ یکی از مجهزترین، مرفه ترین و اشرافی ترین بناهای دوره ی پهلوی محسوب می شود. شمس پهلوی در این کاخ میزبان میهمانان ویژه ای از خاج کشور بوده است.
بخش های مختلف کاخ
طبیعتاً این کاخ مرفه و مجهز دارای فضاهای گوناگونی بوده است. یکی از مهم‌ترین بخش های این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، به خصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است. از جمله دیگر فضاهای کاخ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تالار طلایی بار
- دفتر مخصوص شمس
- تالار پذیرایی
- استخر و آب نما
- سالن سینما
- سالن بیلیارد
- محل نگهداری پرندگان کمیاب
- اتاق های خواب و …
ویژگی های کاخ شمس
کاخ شمس به لحاظ ویژگی های فنی، از بسیاری کاخ های موجود چند پله بالاتر است. تکنیک هایی که در ساخت، طراحی و رنگ آمیزی این مجموعه به کارگرفته شده است، حتی از سبک و شیوه ی ساخت کاخ سعدآباد نیز برتر است. معماری کاخ شمس بخشی از تاریخ معماری مدرن بوده است.
این کاخ با تأثیر از شیوه ی فرانک لوید رایت از پرآوازه ترین معماران آمریکایی، شکل گرفته و پیاده سازی و ساخت آن نیز توسط یکی از شاگردان ایرانی اش به نام عامری بوده است. بنای کاخ توسط وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت طراحی شد. همه ی فضاهای معماری در زیر سقفی با فرم حلزونی و مارپیچ ساخته شده و نورگیرهای گوناگونی به شکل دانه های مروارید دارد. در گوشه شمالی کاخ و در محوطه بیرونی آن، دریاچه نیز به شکل باله های سفره ماهی طراحی و ساخته شده است.
جاذبه های اطراف کاخ مروارید
- نمایشگاه پرندگان چهار باغ
- کاخ سلیمانیه
- حمام مصباح
کاخ مروارید پس از انقلاب
پس از انقلاب این کاخ به بنیاد مستضعفان سپرده شد. بعد از آن و پس از حدود 15 سال به بنیاد تعاون واگذار شد و بنیاد تعاون سپاه نیز در ازای هزینه ی صدور مجوزِ ساخت و ساز حدود 80 هکتارِ این مجموعه، ساختمان های مسکونی مجموعه ی کاخ شمس را به شهرداری فروخت. از آن زمان از این کاخ به عنوان موزه و با نام مجتمع اردویی، تفریحی شهید فهمیده استفاده شده است.
اما در سال 82 و پس از بارش سنگین برف و با شکایت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، کار این مجتمع تفریحی به پایان رسید. 27 هکتار از مجموعه کاخ مروارید یعنی حدود 30 درصد آن به اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان البرز واگذار شد تا با مرمت و سامان دهی فضای کاخ، امکان بازدید عموم از آن فراهم شود.
وضع کنونی کاخ مروارید (ویرانه ای به نام کاخ مروارید!)
آن کاخ مجلل که روزگاری اشرافی ترین کاخ پهلوی محسوب می شد، اکنون به ویرانه ای مبدل گشته است و در وضع مناسبی قرار ندارد. علاوه بر این موضوع دیگر این است که هنوز مالکیت آن کامل تعیین نشده است.
بازسازی و مرمت آن نیز به بودجه ای معادل 200 میلیارد تومان نیاز دارد. بیشتر بخش های بنا دچار آسیب جدی شده است، سقف ها نم برداشته، جداره و تزیینات سردرها کنده شده و درها شکسته شده اند. آب باغ قطع شده است و درختان نادر آن زرد شده‌اند. این اثر در سال 82 به شماره ثبت 7067 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
تلفن: 32829114 (026)