یکی از آثار تاریخی منحصر به فرد آذربایجان غربی، که با معماری خاص و کم نظیر خود یکی از قطب های گردشگری در شهر چالدران این استان شده است، قره کلیسا، کلیسای تاتائوس یا کلیسای تادئوس مقدس است.
قره کلیسا از اماکن مذهبی ارامنه ایران می باشد، که چندین بار باز سازی شده است و در دوران حکومت هلاکو خان نیز این کلیسا به دست ” خواجه نصیر الدّین طوسی ” مرمت شده است. این آثار کهن و زیبا نمونه ای کلیسای سنت استپانوس است. در ادامه مطلب بیشتر به معرفی قره کلیسا خواهم پرداخت.
معرفی کلیسا و تاریخچه آن
تاتائوس در واقع یکی از حواریون مسیح (ع) بوده است، که برای تبلیغ دین مسیحیت به سرزمین ارمنستان در سال چهل میلادی سفر می کند، و در پی تبلیغ تاتائوس بسیاری از افراد به دین مسیحیت روی می آوردند و جز پیروان دین مسیحیت می شوند. در همین افراد دختر پادشاه ارمنستان یعنی “ساندوخت” نیز به دین مسیحیت می گرود.
چندی بعد به دستور پادشاه ارمنستان به مخالفت با تبلیغ و دین مسیحیت می پردازد و دستور قتل تاتائوس و دخترش ساندوخت و گروهی که پیرو دین مسیحیت شدند، دستور قتلشان را صادر می کند. تاتائوس را در همین قره کلسیای امروز به خاک می سپارند و بعدها بر روی مزار او کلیسایی بنا می شود و حال با گذشت سال های سال مسیحیان ارامنه تاتائوس و خاطره شهادت وی و گروه آن را، نسل به نسل حفظ کرده اند. قدمت این کلیسای تاریخی و زیبا به قرون اول میلادی برمی گردد.
در واقع ” قره ” در زبان محلی و باستانی آذربایجان به معنای پرعظمت و باشکوه می باشد که در مورد این کلیسای قدمی لقب می دهند. قره کلیسای یا کلیسای تاتائوس به عنوان نهمین اثر کشورمان در ردیف آثار جهانی در سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) ثبت شده است. مقبره دختر پادشاه ارمنستان که همراه تاتائوس و گروهشان به شهادت رسیده اند در نزدیکی همین کلیسا قرار دارد.
آیین مذهبی باداراک یا عشای ربانی
این آیین باداراک سالانه با حضور ارامنه کشورهای ارمنستان، لبنان، سوریه، هلند، فرانسه، آلمان، کانادا و سایر کشورهای ارامنه نشین برگزار می شود و یکی از هفت آیین مقدس در تمامی فرقه های مسیحیت به شمار می آید و ریشه آن به آخرین صرف شامی برمی گردد که مسیح(ع) همراه حواریون و توسط سربازان رومی خورده است.
ارامنه ایران و دیگر نقاط جهان در این مراسم با اعمالی چون راز و نیاز به درگاه خداوند و قربانی کردن و غسل تعمید نوزادان خود این روز و آیین عشای ربانی و یا باداراک را گرامی دارند. در این مراسم با روشن کردن شمع و قربانی کردن گوسفند از خداوند بزرگ طلب رحمت و مغفرت می کنند.
معماری و ظاهر قره کلیسا
ظاهر قره کلیسا و یا کلیسای تاتائوس بسیار ساده است، اما یکی از بهترین نمونه های هنرهای تجسمی به شمار می آید. قره کلیسا به سبک معماری بازیلیک ساخته شده است که نوع خاصی از معماری کلیسای است.
در قسمت مرکزی کلیسا نیز چهار ستون سنگی 120 متری وجود دارد که توسط قوس های زیبایی به یکدیگر وصل شده اند. داخل کلیسا 47 اتاق وجود دارد و مکان غسل تعمید آن در محراب شرقی کلیسا قرار گرفته است. در محیط کوهستانی اطراف، دو گنبد مخروطی و دیوارهای سنگی شکل چشم شما را به خود خیره می کند. ارتفاع گنبد سیاه کلیسای تاتائوس 18 متر و ارتفاع گنبد سفید آن 24 متر می باشد.
از آنجایی که این کلیسا تحولات تاریخی مثل جنگ های زیاد به چشم خود دیده است، دستخوش تغییراتی در زمان بازسازی شده است. باز سازی بخش سیاه این کلیسا به دست اسقف زاکاریا صورت گرفته است که با تعدادی سنگ سفید نقش های هندسی را روی گنبد کلیسای قدیمی ایجاد می کند.
تزئینات این کلیسا همگی از سنگ های آهکی است و در این فضا گل بوته های فراوان و چهره های حواریون مسیحی و حتی حضرت مسیح(ع) و حضرت مریم از جلمه زیباهای است که به چشم می خورد. تصاویر انسان، اشکال حیوانات و کتیبه های ارمنی در قسمت داخل و خارج که روی سنگ کنده شده است همه یادگارهای است که مورد توجه بازدید کنندگان می باشد.
پیشنهادات و آگاهی از امکانات کلیسای تاتائوس
قره کلیسا تعطیلی ندارد، بنابراین می توان همیشه مراجعه کرد، اما پیشنهاد درناتریپ به شما این است بهترین زمان بازدید، دو فصل بهار و تابستان است، چرا که در این دو فصل منطقه چالدران بسیار سرسبز و دیدنی است. مدت زمانی که شما می توانید از این کلیسای بسیار با قدمت و زیبا دیدن کنید یک ساعت می باشد.
از لحاظ دسترسی نیز راه ماشین رو وجود دارد و می توان با ماشین شخصی خود این مسافت را پیمود. در اطراف این کلیسا امکانات رفاهی و رستورانی وجود ندارد بنابراین از قبل خوراکی و آب معدنی همراه خود داشته باشید. لازم به ذکر است مقبره ساندوخت نیز در نزدیکی کلیسا است و می توان به محل آن رفت.
مسیر دسترسی به کلیسای تاتائوس
دو مسیر کلی برای دسترسی به کلیسا وجود دارد از طریق شهر تبریز که حدود 270 کیلومتر مسافت دارد و از طریق شهر ارومیه 275 کیلومتر است.
حرکت از تبریز به سمت کلیسا با پشت سر گذاشتن شهر های مرند و قره ضیاءالدین و شوط می باشد و در میان راه شوط به چالدران کلیسا قرار دارد.
در مسیر ارومیه نیز با طی کردند شهر های سلماس، خوی و چالدران به جاده خوی به چالدران با مسافت حدود 100 کیلومتر بصورت کوهستانی و نسبتا فرعی به کلیسا خواهید رسید.