هر ساله شیعیان و عاشقان اهل بیت به احترام مقام رفیع حضرت عباس و امام حسین (ع)، عزاداری و مراسم های مختلفی بر اساس فرهنگ خود در روز تاسوعا و عاشورا برگزار میکنند که در این پست قصد داریم شما را با ریشه این نام ها و مناسبت های آن آشنا سازیم. با درناتریپ همراه باشید.
تاسوعای حسینی | احترام به مقام رفیع حضرت عباس (ع)
تاسوعا، روز نهم ماه محرم میباشد که از ریشه تسع به معنای نه و نهم، فقط بر نهمین روز محرم اطلاق شده است و آخرین روزی است که حسین بن علی، سومین امام شیعیان و یارانش شبانگاه آن را درک کرده‌اند و این روز به شب عاشورا پیوند خورده است. این روز نزد شیعیان از اهمیت بالایی برخوردار میباشد و شیعیان این روز را منتسب به عباس بن علی نیز می‌دانند، و این روز را بسان روز عاشورا گرامی داشته و در آن به سوگواری می‌پردازند.
تاسوعای محرّم سال ۶۱ قمری، تحرکات سپاه عمر سعد در صحرای کربلا افزایش یافت و تصمیم جنگ داشتند. حسین به وسیلهٔ برادرش عباس یک شب مهلت برای راز و نیاز گرفت. در این روز خیمه های یاران حسین محاصره گردید. شمر برای عباس و برادرانش امان نامه آورد که وی بر او نهیب زد که: «ما را امان می‌دهید در حالی‌که پسر رسول خدا را امان نباشد؟». حسین بن علی در این روز برای اصحاب خود خطابه ایراد کرد.
نامه های روز تاسوعا
در واقعه کربلا عبیدالله بن زیاد دو بار به حسین بن علی نامه نوشت؛ یکی به هنگام ورود به کربلا و دیگری در روز تاسوعا پس از ورود عمر بن سعد به کربلا.
نامه دوم زمانی بود که عمر بن سعد با لشکر عظیمی به کربلا آمد و در برابر لشکر محدود حسین بن علی ایستاد. فرستادهٔ عمر بن سعد نزد حسین بن علی آمد؛ سلام کرد و نامه ابن سعد را به حسین بن علی داد: «مولای من! چرا به دیار ما آمده‌ای؟»
حسین بن علی در پاسخ گفت: «اهالی شهر شما به من نامه نوشتند و مرا دعوت کرده‌اند، و اگر از آمدن من ناخشنودند باز خواهم گشت.» خوارزمی نیز روایت کرده که حسین بن علی به فرستاده عمرسعد گفت: «از طرف من به امیرت بگو، من خود به این دیار نیامده‌ام، بلکه مردم این دیار مرا دعوت کردند تا به نزدشان بیایم و با من بیعت کنند و مرا از دشمنانم بازدارند و یاریم نمایند، پس اگر ناخشنودند از راهی که آمده‌ام بازمی‌گردم.»»
وقتی فرستاده عمرسعد بازگشت و پاسخ حسین را بازگو کرد، ابن سعد گفت: «امیدوارم که خداوند مرا از جنگ با حسین بن علی برهاند» آنگاه این خواسته حسین بن علی را به اطّلاع ابن زیاد رساند ولی او در پاسخ نوشت: «از حسین بن علی بخواه، تا او و تمام یارانش با یزید بیعت کنند. اگر چنین کرد، ما نظر خود را خواهیم نوشت…» چون نامه ابن زیاد به دست ابن سعد رسید، گفت: «تصوّر من این است که عبیدالله بن زیاد، خواهان عافیت و صلح نیست.» عمرسعد، متن نامه عبیدالله بن زیاد را نزد حسین بن علی فرستاد.
حسین گفت: «من هرگز به این نامه ابن زیاد پاسخ نخواهم داد. آیا بالاتر از مرگ سرانجامی خواهد بود؟! خوشا چنین مرگی»
عاشورای حسینی
عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در گاه‌شماری هجری قمری، روز مقدس مسلمانان و عزای شیعیان است. شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورایسال ۶۱ هجری قمری است که در این روز حسین بن علی- امام سوم شیعیان – و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر عمر سعد به شهادت رسیدند. شیعیان در این روز سوگواری میکنند. اهل سنت روز عاشورا را سالگرد روزی می‌دانند که موسی دریای سرخ را شکافت و خودش و پیروانش از آن عبور کردند و این روز را گرامی وروزه گرفتن در این روز را سنت می‌دانند. روایت دیگر آنست که کشتی نوح در این روز در جودی قرار گرفته است.
سوگواری برای امام حسین (ع)
سابقه سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. اولین مراسم سوگواری را حضرت زینب، خواهر امام حسین (ع) در زندان برگزار کرد. همچنین دختر سه ساله امام حسین، رقیه، در زندان اغلب برای پدرش گریه می‌کرد تا اینکه دستور دادند سر بریده پدر را به حضورش ببرند که این عمل باعث مرگ وی شد. مرگ رقیه باعث بلوایی در شام شد که عاقبت یزید مصلحت دید اسرای کربلا را آزاد کرده آن‌ها را به مدینه بفرستد.
همچنین از امام سجاد (ع) روایت شده که تا بیست سال پس از مرگ پدرش هر وقت می‌خواست اب بنوشد به گریه می‌افتاد. نقل شده است که روزی خدمتکاری از او پرسید “ای پسر رسول خدا! آیا وقت آن نرسیده‌است که اندوه‌تان به پایان برسد؟” امام سجاد پاسخ داد: “وای بر تو! یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت و خداوند یکی از آن‌ها را از چشمش پنهان کرد. از گریه زیاد چشمانش کم سو و از غصه سرش سفید شد و پشتش خمیده گشت. اگر چه پسرش زنده بود، اما من با چشم خود دیدم که پدر و برادر و عمو و هفده تن از اعضای خانواده‌ام در اطرافم قربانی شدند. چگونه اندوهم به پایان رسد؟
سینه زنی از مراسم سنتی عزاداری برای امام حسین (ع) و دیگر امامان شیعه است که همراه نوحه خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می‌زنند، گاهی هم سینه خود را لخت‌کرده، بر آن می‌زنند. سوگواری عاشورا مختص شیعیان نیست. در ایران ارامنه نیز دسته‌جات عزاداری دارند. در ترینیداد و توباگو و جامائیکا، تمامی گروه‌های قومی و مذهبی در مراسمی که به زبان محلی «هوسِی» خوانده می‌شود شرکت میکنند و به سوگواری می‌پردازند. همچنین زرتشتیان نیز در این ماه به عزاداری برای امام سوم شیعیان می‌پردازند و او را داماد ایرانیان می‌دانند با توجه به اینکه شهربانو دختر یزدگرد سوم همسر او بوده است. زنجیر زنی هم از دیگر رسوم این روزها میباشد و در کنار آن میتوان به رسوم محلی اقوام مختلف جهت عزاداری نیز اشاره داشت.
زمان بسیاری وقایع سرنوشت ساز برای پیامبران پیشین به این روز منتسب شده است که میتوان به پذیرش توبه حضرت آدم، پایان طوفان حضرت نوح، گذشتن حضرت ابراهیم از میان آتش، بینا شدن حضرت یعقوب، بهبود بیماری حضرت ایوب و انتقال حضرت عیسی به بهشت پس از تلاش ناموفق یهودیان برای مصلوب کردن او اشاره داشت که البته این موارد بنا بر احتمالات، همان مواردی هستند که توسط دولت بنی امیه جعل شده‌اند برای آن که بهانه‌ای برای جشن گرفتن در روز عاشورا باشد.
