سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر سوخته با رونمایی از بازی‌های رومیزی باستانی شهر سوخته» و «مار و دُم شهر سوخته»، قدمت این دو بازی را حدود ۴۴۰۰ سال اعلام کرد و گفت: قدمت این بازی‌ها از بازی معروف «گورستان سلطنتی اور» بیشتر است.
بازی‌های رومیزی «باستانی شهر سوخته» و «مار و دُم شهر سوخته» که به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری شورای نظارت بر اسباب‌بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بازطراحی شده، رونمایی شدند.
سیدمنصور سیدسجادی ـ سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر سوخته ـ در این مراسم با اشاره به بازی باستانی شهر سوخته گفت: بازی‌هایی از این دست را در خاورمیانه، ترکمنستان، قبرس، مصر و معروفترین آن را در گورستان سلطنتی اور در عراق امروزی داریم که شباهت فراوان و شگفت‌انگیزی به بازی شهر سوخته دارد.
او با تاکید بر اینکه در باستان‌شناسی به دنبال رقابت نیستیم، افزود: در پژوهش‌ها و آزمایش‌های اخیر بر اساس شواهد و یافته‌ها متوجه شدیم که شهر سوخته برخلاف آنچه تصور می‌کردیم متعلق به ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد نیست، بلکه حداقل ۳۰۰ سال قدیمی‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کردیم؛ یعنی این شهر حداقل ۳۵۵۰ سال پیش از میلاد بنیانگذاری شده است.
این باستان‌شناس اضافه کرد: در این جابه‌جایی، تاریخ این بازی نیز که گمان می‌کردیم متعلق به حدود ۲۲۰۰-۲۱۰۰ پیش از میلاد (۴۲۰۰ سال پیش) است، ۲۰۰ سال قدیمی‌تر شده که این امر نشانگر آن است که بازی شهر سوخته ۲۰۰ سال از بازی معروف گورستان سلطنتی اور قدیمی‌تر است.
سیدسجادی قبر سردابه‌ای را که بازی شهر سوخته در آن کشف شده یکی از ۴۰ هزار قبر دهگانه‌ای دانست که در گورستان شهر سوخته وجود دارد و گفت: دست‌کم حدود ۶۰ هزار انسان در این گورستان از چهار تا پنج‌هزارسال پیش آرمیده‌اند.
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر سوخته با بیان اینکه هر یک از قبور این گورستان نکته‌ای را مشخص می‌کند و هر نوع از قبور در شهر سوخته بیانگر یک طبقه اجتماعی است، گفت: قبور سردابه‌ای که شامل یک اتاقک برای دفن متوفی و هدایا و نذورات است متعلق به افراد نخبه یا در حقیقت کلاس برتر جامعه (حکمران، تجار و …) بوده است.
این باستان‌شناس ادامه داد: قبر شماره ۷۳۱ که این شیء ارزشمند در آن کشف شد از نظر اشیاء باستانی بسیار غنی است به نحوی که در آن قاشق غذاخوری و ظرف سفالی با نقش مشهور به نخستین پویانمایی تاریخ (انیمیشن بز جهنده) کشف شد.
سیدسجادی با بیان اینکه در کنار کشف این بازی به واقعیت‌های بسیاری دست یافتیم، افزود: جنس تخته این بازی از چوب آبنوس است که در فلات ایران به عمل نمی‌آید و متعلق به شمال پاکستان امروز یا در حقیقت هندوستان است که نشان‌دهنده ارتباط این جامعه با جوامع دیگر بوده، همچنین هنر خراطی در این شیء بسیار زیبا اجرا شده است.
سرپرست کاوش‌های شهر سوخته گفت: گمان می‌کنیم افرادی که این بازی را انجام می‌دادند حتما با ریاضیات و منطق آشنا بودند و از آنجا که وقتی را برای بازی صرف می‌کردند بی‌شک از رفاه نسبی برخوردار بوده‌اند.
سیدسجادی همچنین خطاب به دانش‌آموزان حاضر در مراسم گفت: آثار باستانی این مملکت حتی آن خرده‌سفال‌ها که به نظر مهم نمی‌آیند، در حقیقت مثل برگ‌های شناسنامه ما هستند که هویت‌مان را نشان می‌دهند. کار ما باستان‌شناسان جمع‌آوری این خرده‌ریزهای پراکنده و چسباندن آنها به یکدیگر است تا هویت چهار تا پنج‌هزارساله خود را پیدا کنیم.
کارشناس واحد پژوهش شورای نظارت بر اسباب بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ـ در ادامه این مراسم با اشاره به ساخت بازی‌های رومیزی فکری با توجه به موضوعات باستانی، تاریخی و فرهنگی کشور، گفت: یکی از عناصر ماندگار و کهن هر ملت که ارتباط مؤثر و ناگسستنی با ذائقه فرهنگی دارد بازی‌های باستانی است که در بطن تاریخ و فرهنگ آن مجال بروز می‌یابد و بازی‌های رومیزی به واسطه مشارکت اجتماعی بازیکنان در جمع‌های دوستانه و خانوادگی نه تنها در میان کودکان و نوجوانان حتی در گروه‌های سنی بالاتر مخاطبان و مشتاقان فراوانی دارند.
او افزود: بازی‌هایی که بر پایه موضوعات باستانی ساخته می‌شوند، می‌توانند به مردم اطلاعات بیشتری درباره آثار باستانی، تمدن‌های قدیمی و خوراکی‌های سنتی کشورمان ارائه دهند، از سوی دیگر، ساخت بازی‌های رومیزی فکری با موضوعات تاریخی می‌تواند به مردم این امکان را بدهد تا در مورد رویدادهای مهم و افراد بزرگ تاریخ کشورمان بیشتر بدانند.
بردبار با بیان اینکه بازی تخته شهر سوخته، یکی از بازی‌های باستانی و پرطرفدار است که در حدود پنج‌هزار سال توسط ایرانیان بازی می‌شد، اظهار کرد: بازی‌های تاریخی با قاعده و روش بازی مشخص و معین نشان می‌دهند که یک برنامه‌ریزی دقیق برای دستیابی به اهداف والا طراحی شده تا کودک و نوجوان را مجذوب خود و سرگرم کند.
کارشناس واحد پژوهش شورای نظارت بر اسباب بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افزود: با شناختی که از ساختار اجتماعی شهر سوخته داریم، که با عنوان شهر هنر، شهر علم و شهر صلح مطرح است، این بازی می‌تواند در رشد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی مدیریت زندگی خصوصا مدیریت اقتصادی و بازرگانی افراد تاثیرگذار باشد و این بازی درباره استراتژی و تاکتیک‌های جنگی است و می‌توان از آن به عنوان مادر بازی‌های باستانی جهان نام برد.
قوانین بازی
بردبار گفت: بازی مار و دم شهر سوخته که امروز رونمایی می‌شود نیز برگرفته از این تخته بازی باستانی است که صفحه آن با همان شکل ظاهری پیشین بازسازی شده است، بازی مار و دم شهر سوخته، شامل چهار تاس و ۳۲ مهره است که بازیکنان باید تلاش کنند مهره‌های خود را وارد بازی کرده و با تبدیل آنها به مهره‌های بزرگتر در نهایت مهره ۳۲ امتیازی خود را از خانه دم مار خارج کنند.
مهدیه بُد ـ معاون فناوری و کاربردی‌سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ با مثبت ارزیابی کردن آموزش میراث ناملموس و گوش‌زد کردن هویت به کودکان گفت: باید به کودکانمان بیاموزیم که ما یکی از کهن‌ترین تمدن‌های را دنیا داریم که نمودش در یک بازی ساده نیز آشکار است.
او با انتقاد از اینکه بازی‌های رایانه‌ای جایگزین بازی‌های حرکتی شده‌اند، بیان کرد: طراحی بازی‌هایی از این دست اتفاق خوبی در این حوزه است و مهارت‌های کودکان را تقویت می‌کند.
بُد با اشاره به اینکه در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری پژوهش‌های گسترده‌ای در حوزه میراث ناملموس، آداب و رسوم و … صورت می‌گیرد که باید به مصداق‌های عینی نظیر بازی تبدیل شوند، گفت: در این راستا معاونت فناوری و کاربردی‌سازی پژوهشگاه دست همکاری به سوی کانون پرورش فکری دراز می‌کند و امیدواریم بتوانیم همکاری‌های گسترده‌ای را در آینده داشته باشیم.
در ادامه مراسم، میثم جلوه‌مقدم به رمزگشایی بازی باستانی شهر سوخته پرداخت، علی شیر کرمی بازی مار و دُم را معرفی کرد و مریم شفیع‌زاده قصه‌گو و اسطوره‌خوان گوشه‌ای از اسطوره گیلگمش را اجرا کرد.
همچنین بازی‌های رومیزی «باستانی شهر سوخته» و «مار و دُم شهر سوخته» نیز با حضور مصطفی ده‌پهلوان ـ رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ، جبرئیل نوکنده ـ رییس موزه ملی ایران ـ، منصور سیدسجادی ـ سرپرست کاوش‌های شهر سوخته ـ‌و آیدین مهدیزاده تهرانی دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رونمایی شد.