استان چهارمحال و بختیاری با مرکزیت شهر کرد یکی از استان های غرب ایران است. این استان با گسترهای برابر با ۱۶٬۴۲۱ کیلومتر مربّع یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر پهناوری میباشد که از شمال و مشرق به استان اصفهان، از مغرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سوی شمال غربی به استان لرستان محدود میشود. زبانهای لری بختیاری، فارسی و ترکی در میان ساکنان این استان رایج است. در مرکز استان، هفشجان، بروجن، فرخ شهر و برخی دیگر از شهرهای استان به زبان فارسی با لهجه خاص خود صحبت میکنند.
مرکز این استان شهرکرد است و با ۲۰۶۶ متر ارتفاع از سطح دریا، بلندترین مرکز استان کشور ایران است. میانگین ارتفاع در استان چهارمحال و بختیاری حدود ۲۱۵۳ متر است و به همین خاطر استان چهارمحال و بختیاری را بام ایران می نامند. در این پست قصدمان معرفی جاهای دیدنی استان چهارمحال و بختیاری میباشد.
۱. قلعه چالشتر
چالشتر که در نزدیکی شهرکرد واقع شده است، سالها قبل از این که شهرکرد اعتبار یابد، مرکز حکومت نشین چهارمحال بود. این شهر در زمان صفویان مرکز حکم رانی چهارمحالی ها بوده است و قلعه چالشتر، یکی از مکان های مهم این شهر میباشد. این قلعه به نام خدا رحم خان نیز شناخته می شود، چرا که خدا رحم چالشتری آن را بنا نهاد و قدمت آن به دوره قاجاریه میرسد.
آدرس: ایران، استان چهارمحال و بختیاری، پنج کیلومتری شهرستان شهرکرد، قلعه چالشتر
۲. روستای یاسه چای
یاسؽچای، یاسوچای، یاسیچای یا یاسهچای واژهای ترکی و دوبخشی است که به معنای رودخانه پهن میباشد. واژه یاسو، یاسی، یاسه و یا به عبارت صحیح یاسؽ (Yası) بهمعنای پهن یا عریض و واژه چای (Çay) به معنای رود یا رودخانه است. در فرهنگ واژگان دهخدا نیز یاسهچای به معنای محلی است که پهنای رودخانه زیاد میشود که دلیل نامگذاری یاسؽچای نیز به دلیل پهن بودن این ناحیه از زایندهرود بودهاست. یاسؽچای در سالهای اخیر به اشتباه با نام یاسهچاه عنوان میگردد، همچنین با لهجهها و گویشهای دیگر ترکی یاسوچای، یاسهچای و یاسیچای از دیگر عناوین این روستا میباشد. به این ترتیب نام اصلی این روستا یاسؽچای (YasıÇay) به معنی رودخانه پهن میباشد. این روستا از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال ایران است و بیشترین ارتباط مردم آن با شهرستان نجفآباد در استان اصفهان که در ۶۰ کیلومتری آن واقع است میباشد. یاسؽچای به تنها روستای بدونکوچه ایران و آذربایجان کوچک معروف است.
آدرس: شهرستان سامان، روستای یاسه چای.
۳. مسجد جامع شهر کرد
مسجد جامع شهرکرد در مرکز و محله علیای شهر واقع گردیده و در سال ۱۲۷۰ ه-. ق به دستور حاج محمدرضاخان ساخته شده است . سبک ساختمانی مسجد جامع شهرکرد بسیار شبیه مسجد حکیم اصفهان و دارای صحن وسیع، شبستان های زمستانی و تابستانی، ایوان، مناره و غرفه های متعددی است که مساحتی حدود ۲۵۰۰ متر مربع را در برمی گیرد. مسجد جامع شهرکرد دارای سه ورودی است که در شمال، غرب و شرق قرار گرفته اند.
آدرس: محله علیای شهر کرد، مسجد جامع شهر
۴. موزه باستان شناسی شهر کرد(حمام پرهیزکار)
حمام پرهیزکار در دهه ۲۰ شمسی احداث شد. این گرمابه یکی از آخرین بناهایی است که در دوران پهلوی به سبک حمامهای قدیمی ایران ساخته شد. این بنا از طرف خانواده آزاده در دهه ۳۰ شمسی وقف عام شد و حالا به عنوان موزه باستانشناسی فعالیت میکند. در این موزه ابزارهای سنگی مربوط به دوران نوسنگی، مجسمههای گلی با قدمت ۹۰۰ سال، ابزار و ظروفی مربوط به هزار دوم و پنجم قبل از میلاد و… نگهداری میشود.
آدرس: شهرکرد، خیابان ولیعصر شمالی، موزه باستانشناسی
۵. آبشار آتشگاه
این آبشار در درهای به طول سه کیلومتر قرار دارد که مسیر آن از محل چشمه تا اتصال به رودخانه خرسان را فضای سرسبز از انواع درختان و گیاهان جنگلی فراگرفتهاست و شیب زیاد و پستی و بلندیهای دره، آبشارهای کوچک متعددی را ایجاد کردهاست.
رود خرسان نیز که از سرچشمههای اصلی رودخانه بزرگ کارون و از ارتفاعات برفگیر دنا و زاگرس مرکزی در جنوب استان اصفهان و شمال کهگیلویه و بویر احمد سرچشمه میگیرد، پس از الحاق چندین رود و چشمه دیگر در چهار محال بختیاری وارد استان خوزستان میشود.
آدرس: شهرستان لردگان، در فاصله ۴۰ کیلومتری شهر، آبشار آتشگاه
۶. منطقه جنگلی بازفت
بخش بازفت یکی از بخشهای شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری ایران است. مرکز بخش بازفت در فاصله ۱۹۰ کیلومتری شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد که با دو گونه آب و هوای متفاوت کوهستانی و گرم، یکی از کم نظیرترین و زیباترین جاذبههای طبیعی ایران است و همه ساله به ویژه در فصل بهار، گردشگران و مسافران زیادی را به سوی خود میکشاند.
آدرس: شهرستان کوهرنگ، منطقه جنگلی بازفت
۷. تنگ صیاد
تنگ صیاد شامل منطقه حفاظتشده و پارک ملی میباشد که در بخش فرخشهر و شهرستان بروجن در استان چهار محال و بختیاری است. این منطقه دارای مساحتی به وسعت حدود ۲۷هزار هکتار میباشد که حدود ۲۱٬۶۰۰ هکتار آن منطقهٔ حفاظتشده و ۵٬۴۰۰ هکتار آن پارک ملی است.تنگ صیاد بر اساس ثبت جهانی سیزدهمین منطقه حفاظت شده یونسکو می باشد . تنگ صیاد بواسطه دارا بودن تعداد زیادی تپه ماهور زیستگاه مناسبی برای گونه قوچ و میش وحشی است. کوهستانهای جنوبی منطقه دارای صخرههای سختگذر است که زیستگاه پلنگ و کل و بز با جمعیتی قابل توجه میباشد.
آدرس: بخش فرخشهر و شهرستان بروجن، تنگ صیاد
۸. مسجد اتابکان
این مسجد در هسته مرکزی اولیه تاریخی شهرکرد واقع و در دوران حکومت اتابکان لر در قرن هفتم ه ق به سبک مساجد قرون اولیه اسلامی ساخته شده است . پلان مسجد شبستانی و به صورت مربع مستطیل به ابعاد ۵/۱۷* ۱۶ متر است. مصالح اولیه آن خشت و آجر بوده که در عصر صفویه نمای آن با آجر کار شده است. مسجد اتابکان قدیمی ترین مسجد و بناهای مذهبی دوران اسلامی در استان است.
آدرس: بخش مرکزی شهر کرد، مسجد اتابکان
۹. پیست اسکی چلگرد
این پیست از مکانهای تفریحی – توریستی شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری میباشد که دارای امکانات بالابر، تله سیژ و … است. این پیست اسکی در ۸۵ کیلومتری شهرستان شهرکرد قرار دارد و دسترسی به آن از طریق منطقه زاگرس امکانپذیر میباشد.
آدرس: نزدیکی شهر چلگرد، مرکز شهرستان کوهرنگ
۱۰. امامزاده حلیمه خاتون
بنای امامزاده حلیمه خاتون سرپیر مربوط به دوره صفوی – دوره قاجار است و در شهرستان اردل، بخش مرکزی، روستای سرپیر واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۵۹۸۴ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای امامزاده در میان روستای سرپیر بر روی یک بلندی قرار دارد که به گفته مردم، مدفن حلیمه خاتون میباشد. بنای امامزاده شامل یک حرم، رواق، راهرو و سردابی کوچک است. مصالح این بنا از آجر، سنگ و ملاط گچ و گل است.
آدرس: شهرستان اردل، بخش مرکزی، روستای سرپیر
۱۱. قلعه یوسف خان امیر مجاهد
قلعه یوسف خان امیر مجاهد مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان شهرکرد، روستای شمسآباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۹ فروردین ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۲۹۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: شهرستان شهر کرد، روستای َشمس آباد
۱۲. حمام خان
از جاذبه های تاریخی شهرکرد حمام خان است که این حمام در جنوب غربی مسجد جامع شهرکرد همزمان با بنای مسجد در سال ۱۲۷۰ هـ ق توسط حاج محمد رضا خان ساخته شده است. این حمام از بناهای آجری بسیار مستحکم و زیبائی است که با ساختمان مسجد،مجموعه ارزشمندی را تشکیل میدهد که هرچهار طرف آنها آزاد و دارای معبری وسیع است. در حال حاضر علیرغم دخل و تصرفات زیاد،همچنان به کار خود ادامه میدهد.در کنار این بنا گرمابه کوچک زنانه با حوض و منبع و چاه قرار داشته که در دوره اخیر،خراب و به فروشگاهی تبدیل شده است.
آدرس: جنوب غربی مسجد جامع شهرکرد، حمام خان
۱۳. دره عشق
دره عشق یکی از زیباترین دره های کشوردر استان چهارمحال و بختیاری است که دارای آبشارهای متعدد فصلی و دائمی در دو طرف دره، جنگل های گسترده بلوط، روستاهای تاریخی، چشمه آب معدنی گوگردی و… است که در وسط دره رودخانه پر آب کارون جریان دارد. نیمه دوم سال فصل طبیعت گردی در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می رود به گونه ای که هر منطقه از استان چهارمحال و بختیاری به بهشت کوچکی تبدیل می شود که هر بازدید کننده ای را مجذوب خود می کند.
آدرس: بخش ناغان شهرستان اردل در استان چهارمحال و بختیاری
۱۴. تالاب گندمان
تالاب گندمان تالابی است در نزدیکی شهر گندمان از شهرستان بروجن. تالاب گندمان در لیست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایرانقرار دارد که این تالاب زیبا در دفتر بینالمللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن ثبت گشته است. وسعت این تالاب که در جنوب غربی گندمان واقع شده، ۹۸۰ هکتار است و ارتفاع آن از سطح آب ۲۲۱۹ متر میباشد. منابع تأمینکننده آب تالاب علاوه بر باران و برف، چشمهها (چشمههای حاشیه تالاب چون گل کوچک، گل بزرگ، مرادان و نصیرآباد) و رودخانه آقبلاغ است.برخی مردم ساکن در شهر گندمان، امیرقلی نادری را به پاس زحماتی که برای این تالاب کشیده است، پدر تالاب گندمان صدا می کنند. رندگانی چون لک لک، شکاریا، حواصیل، بالکان، مرغابی سانان، یلوه و سلیم هم در تالاب گندمان دیده میشوند. ماهیهای تالاب نیز شامل ماهی گورخری، سفید کولی، ماهی پوزه دار و سیاه ماهی است.
از امکانات ویژه تفریحی و ورزشی اطراف تالاب، پرورش و نگهداری اسب و همچنین سوارکاری در مرغزار پیرامون تالاب است. سنت پرورش اسب از زمانهای بسیار دور در این منطقه بختیاری معمول بوده و نژاد ویژهای به وجود آوردهاست که آمیزهای از نژاد بومی و عربی است.
آدرس: نزدیکی شهر گندمان از شهرستان بروجن، تالاب گندمان
۱۵. غار تانا
غار گرز رستم (تانا) در نزدیکی روستای سرتشنیز (شهرکرد) و قسمت شرقی روستای شمس آباد ، استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. غار گرز رستم (تانا) با ۶ چاه، عمیقترین غار استان چهارمحال و بختیاری شناخته شده است. وجود ستونهای استلاکتیتی، استلاگمیتها، قندیلهای پفکی، خفاش، پروانه، حشره از نکات قابل توجه این غار است. بدلیل وجود مناظری همانند گرزی که به هوا بلند شده باشد خودنمایی می کند؛ آنرا گرز رسم نامیدند.
آدرس: قسمت شرقی روستای شمس آباد، غار تانا
۱۶. خانه ستوده چالشتری
خانه ستوده چالشتری در واقع آخرین بخش های بر جای مانده از مجموعه بناهای مرتبط با ارگ چالشتر و مربوط به اواخر دوره قاجاریه به حساب می آید که قسمت اندرونی، بخش حاکم نشین قلعه مذکور را تشکیل می داده است. شالوده اصلی این بخش در سال ۱۳۲۳ هجری قمری به پایان رسیده که دارای ازاره های سنگی ارزشمند، تراش خورده و نقاشی های نفیس با مضامینی افسانهای و اسطورهای می باشد.
آدرس: قسمت غربی شهرکرد و در نزدیکی خانه آزاده
۱۷. کتیبه گر نوشته هفشجان
کتیبه گر نوشته هفشجان مربوط به هزاره ۴ قبل از میلاد است و در هفشجان، کوه جهان بین واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در کنار این کتیه که بر دیوارهٔ صخرهای و صیقلی کوه جهان بین در حومه شهر هفشجان شهرکرد ایجاد شده است، بقایای راهی سنگ چین وجود دارد که به گفته کارشناسان، احتمالاً بقایای اولین مسیر ارتباطی برای انتقال فرهنگ و تمدن شوش و دشت خوزستان به محیط تمدن تابستانی اسکندری هفشجان در ۱۴ کیلومتری شهرکرد، بوده است. به عبارت دیگر در گذشته شاهراه خوزستان به اصفهان یا همان راه دسپارت (دزپارت) از هفشجان که مرکزیت مطلق منطقه بوده، عبور میکرده است.
آدرس: هفشجان، کوه جهان بین، کتیبه گر نوشته هفشجان
۱۸. گورستان تاریخی بزلر
گورستان تاریخی بُزلَر هفشجان مربوط به دوره صفوی به بعد است و در شهرستان شهرکرد هفشجان، ابتدای شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. شیرهایی که در قبرستانهای هفشجان باقی ماندهاست، از زیباترین و خوشنقشترین شیرهای سنگی محسوب میشوند. قدیمیترین شیر سنگی موجود در استان چهار محال و بختیاری مربوط به دوره صفویه است. بنا به گفتهها شیر سنگی یادگار دوران ماد هاست.
آدرس: شهرکرد هفشجان، ابتدای شهر، گورستان تاریخی بزلر
۱۹. گردشگا چشمه زنه
این گردشگاه از مهمترین جاذبههای گردشگری نزدیک به شهرکرد مرکز کنونی استان چهارمحال و بختیاری است و آب معدنی و لالههای واژگون آن از مهمترین ویژگیهای آن میباشد. به منظور تأمین بخشی از آب کشاورزی دشت هفشجان، سدی در ۲۰ کیلومتری جنوب شهرکرد و شمال کوه جهان بین و ۳ کیلومتری شهر هفشجان بر روی این چشمه احداث شدهاست. این سد خاکی با هسته رسی، دارای مخزنی به حجم ۱/۳ میلیون مترمکعب میباشد. طول تاج سد ۴۱۰ متر و عرض تاج آن ۸ متر و ارتفاع از روی پی در عمیقترین ناحیه ۴۲ متر است. در وجه تسمیه نام چشمه زنه باید توجه داشت که نام زنه به علت زایش چشمهای جوشان در کوه جهان بین هفشجان میباشد.
آدرس: دامنه رشته کوه جهان بین و ۲ کیلومتری هفشجان، گردشگاه چشمه زنه
۲۰. غار جهان بین
غار جهانبین در دامنه کوه جهانبین و در غرب شهر هفشجان قرار دارد. این غار با بیش از ۱۴۰ متر عمق و متراژ عمودی از عمیقترین چاه غارهای طبیعی کشف شده در ایران محسوب میگردد. با عبور از شهر و رفتن به سوی تفریحگاه چشمه زنه در رشته کوه جهانبین به سنگشکن میرسیم که مسیر صعود به قله نیز هست. با طی جاده خاکی دسترسی به دکلهای برق فشار قوی و نیز پیمودن حدود ۲۲۲ متر به سمت شرق و به سمت قله اصلی رفته تا به دهانه غار که زیر صخرهها پنهان است برسیم. غار دارای سنگهای بسیار زیبایی به شکلهای گوناگون است. آب حوضچه غار کاملاً شفاف و از محل چکیدن قندیلها تأمین شده است. برای بازدید باید از تجهیزات کامل صعود و فرود روی طناب برخوردار بوده و به فن آن تسلط داشته باشید.
آدرس: دامنه کوه جهانبین و در غرب شهر هفشجان
۲۱. چشمه وقت و ساعت
چشمه وقت و ساعت شمسآباد یکی از چشمههای واقع در دامنه کوه جهان بین هفشجان و در غرب روستای شمسآباد، شهرستان شهرکرد، استان چهارمحال و بختیاری است. این چشمه در فاصله ۳۵ کیلومتری شهرکرد و ۱۰ کیلومتری شهر هفشجان قرار دارد. علت نامگذاری وقت و ساعت به این دلیل است که آب این چشمه در طول روز ممکن است برای مدت ۲ تا ۳ ساعت قطع شود به گونهای که هیچ اثری از آب در دهانه چشمه مشاهده نمیشود ولی با گذشت مدت زمانی به یک باره آب از دهانه این چشمه شروع به جوشش میکند و منظره زیبایی را به وجود میآورد.
آدرس: ۱۰ کیلومتری شهر هفشجان، چشمه وقت و ساعت
۲۲. کوه جهان بین
کوه جهانبین در غرب شهر هفشجان در استان چهار محال و بختیاری قرار دارد. این کوه یکی از کوههای رشته کوه زاگرس است. کوه جهان بین به طول ۳۰ کیلومتر از جنوب روستای شمسآباد شروع و تا غرب روستای مصطفیآباد در حومه شهر هفشجان امتداد دارد. بلندترین قلل آن به نامهای دالانک با ۳۳۴۲ متر، هفشجان با ۳۳۱۵ متر و شمسآباد با ۳۱۳۸ متر ارتفاع میباشد. چون از فراز قله دالانک، مرتفعترین قله رشته جهان بین، منطقه عظیمی شامل شهرکرد و شهرهای نجفآباد و اصفهان کاملاً دیده میشود به همین مناسبت به آن نام جهان بین دادهاند.
آدرس: جنوب روستای شمس آباد، کوه جهان بین
۲۳. آجر نوشته عیلامی
آجرنوشته عیلامی میانه هفشجان دومین کتیبه باستانی استان چهارمحال و بختیاری پس از کتیبه گر نوشته هفشجان است. این آجرنوشته به طول ۲۴، پهنای ۱۵ و قطر ۸ سانتیمتر و دارای ۲۶ سطر است و متعلق به بیش از ۳۱۰۰ سال پیش(۱۱۲۰ ق. م) میباشد. کشف این آجرنوشته در استان چهارمحال و بختیاری اهمیت این استان را در عصر ایلامی نشان میدهد.
آدرس: موزه باستانشناسی شهرکرد، آجرنوشته عیلامی
۲۴. روستای سر آقا سید
سرآقاسید، روستایی تاریخی واقع در چهارمحال و بختیاری که از جنوب به استان اصفهان و از غرب به خوزستان میرسد. روستای زیبای سرآقاسید یکی از جاذبههای تفریحی منطقه کوهرنگ میباشد.
این روستا علاوه بر قدمت اصیل و بافت تاریخی خود از جنبه های زیارتی ، سیاحتی و گردشگری مورد توجه همگان قرار گرفته است و هرساله انبوهی از گردشگران از جاهای مختلف کشور و کشورهای خارجی ازجمله ژاپن را به خود جلب می کند.
آدرس: شهر کرد، روستای سر آقا سید
۲۵. قلعه دزک
قلعه دزک، قلعهای است در روستایی به نام دزک در استان چهارمحال و بختیاری واقع میباشد. این قلعه که ماهها و سالها به دست هنرمندانی از دیار اصفهان معماری و تزیین شده است، افراد مهمی را که در امورات مملکتی نفوذ و قدرت زیادی داشتند در خود جای داده است از جمله وحید دستگردی و علی اکبر دهخدا که پس از استبداد صغیر جهت کنارهگیری از سیاست به این قلعه پناه برد و در قلعه دزک ساکن گردید.
آدرس: شهرستان شهر کرد، روستای قلعه دزک، قلعه دزک
۲۶. پل زمان خان
پل زمان خان یکی از بناهای با ارزش و قدیمی شهرستان سامان و روستای ایل بیگی است که دارای دو دهانه، ۳۰ متر طول و ارتفاع ۱۲ متر است. پل زمانخان بر روی رودخانه زاینده رود بر روی سهپایه سنگی طبیعی بنا شده و در ۲۲ کیلومتری شمال شهرکرد قرار دارد. این پل همه ساله گردشگران زیادی از اقصا نقاط جهان از آن بازدید میکنند. ورودی پل از سمت روستای ایلبیگی میباشد که در این مسیر به دهکده سیاحتی زاگرس قرار دارد.
آدرس: شهرستان زمان خان، روستای ایل بیگی، پل زمان خان
۲۷. آبشار زردلیمه
آبشار زرد لیمه در موقعیت جغرافیایی N320152 E501049 در استان چهارمحال و بختیاری واقع است. آبشار زرد لیمه یا بوینه در انتهای دره زرد لیمه در منطقه دیناران شهرستان اردل واقع شده است. این آبشار دارای عرض تاج ۶۵ متر و ارتفاع ۴۰ متر است که در کنار طبیعت جنگل های بلوط زاگرس، مراتع سرسبز و آثار باستانی همچون پل خدا آفرین، ایل راه باستانی، سنگ حجاری شده ۶۰۰۰ ساله که حدود ۷۳ پله از آن باقی مانده، آن را به یکی از زیباترین مناطق گردشگری ناشناخته ایران بدل کرده است. نوع پوشش گیاهی منطقه عمدتا جنگلی و از نوع بلوط و بادام و نوع پوشش مرتعی علاوه بر گندم و جو دیم بومیان، گون و سایر گیاهان مرتعی قابل مشاهده است. در کنار زیبایی های این منطقه وجود عواملی همچون سختی دسترسی و کمبود آب در مسیر خصوصا در سالهایی که بارندگی به حد کافی نباشد، از دشواری های بازدید از این منطقه است.
آدرس: بخش مرکزی شهرستان اردل، روستای زردلیمه، آبشار زردلیمه
۲۸. سقاخانه ارباب میرزا
سقاخانه ارباب میرزا شهرکرد ایجاد سقاخانه درزمان دوره اسلامی بخصوص بعد از واقعه کربلا درسال ۶۱هجری قمری مرسوم بوده وافراد نیکوکار وخیر اندیش به خاطر عشق وعلاقه نسبت به خاندان اهل بیت وبه خصوص واقعه کربلا ولقب سقایی ابوالفضل العباس سردار کربلا ، شیعیان اقدام به ساختن سقاخانه می نمودند .بخصوص در استان چهار محال وبختیاری درشهرکرد چند سقاخانه بود ازجمله سقاخانه درویشهای بازار مسجداتابکان که قبلا بوده ودرحال حاضر سقاخانه ارباب میرزا ریاحی است که با همان تزئینات کاشی رنگی که قدمت تاریخی دارد وهنوز سرپا است ومحل آن درکوچه ابومحمدسابق است .نمای بیرونی سقاخانه به صورت یک ساختمان چهار ضلعی در شهرکرد قراردارد که دراواخر دوره قاجاریه بوسیله ارباب میرزاریاحی از خاندان ریاحی دهکردی بناشده وسردر این بنا باکاشیهای رنگی اشعار محتشم کاشانی دررابطه با واقعه کربلا نوشته شده ودرگذشته از چاه مخصوص آب می شد ودرفصول سال مورد استفاده مردم قرار می گرفت.
آدرس: شهرکرد، خیابان ۱۲ محرم جنوبی، کوچه یاس
۲۹. مسجد جامع سامان
مسجد سامان در محله مسجد جامع یا میانه شهر سامان قرار دارد. این مسجد دارای یک شبستان و دو ورودی در شمال خاوری و جنوب باختری میباشد که ورودی شمال خاوری به شکل هشتی و با گنبدی عرقچین ساخته شدهاست. شبستان مسجد پلانی مستطیل شکل دارد و به شیوه طاق و چشمه بر روی هشت ستون سنگی مشعلی شکل استوار شدهاست. مسجد سامان فاقد تزیینات خاص است و رسم بندیهایی که از آجر و در نمای ورودی شمال مسجد به کار رفته تنها تزیینات آن است.
آدرس: شهر سامان (واقع در شهرستان سامان) خیابان سعدی، کوچه شهید مردانی
۳۰. آرامگاه دهقان سامانی
میرزا ابوالفتح خان دهقان سامانی ملقب به «سیف الشعرا» و متخلص به «دهقان»، مردی صوفی مسلک و عارف بود که در سال ۱۲۴۹ هجری قمری در شهر سامان زاده شد و پس از کسب تحصیلات ادبی و حکمی، به شاعری پرداخت و در سال ۱۳۲۶ هجری قمری از دنیا رفت. آرامگاه این عارف ایلیاتی مانند زندگیاش به شکلی عجیب و پر رمز و راز بنا گردیده و به لحاظ شیوه ساخت و نوع معماری، بسیار درخور توجه میباشد اما متأسفانه به علت نظارت نامناسب، دیوارهای مقبره این شاعر از نوشتهها و یادگاریها پر شده و چهره زشتی به این مقبره بخشیده است. عدم وجود سرویس بهداشتی و نبود روشنایی مناسب و انباشته شدن ضایعات ساختمانی، از مشکلات این مکان است.
آدرس: ۲۸ کیلومتری شمال شهرکرد و در نزدیکی پل زمانخان
۳۱. قلعه هوره
قلعه هوره مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان سامان، بخش زایندهرود، روستای هوره واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۰۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: شهرستان سامان، بخش زایندهرود، روستای هوره
۳۲. روستای سوادجان
سوادجان، روستایی ساحلی در کنار رودخانه زاینده رود از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری ایران است. اهالی این روستا خود را از نوادگان قزلباشانی میدانند که همراه شاه عباس از اردبیل به این منطقه مهاجرت کردند و وظیفه حفاظت از مرزهای پایتخت را برعهده گرفتند .زبان مادری اهالی این روستا ترکی است؛ با این وجود طی سالهای اخیر این زبان در حال نابودی است.شغل اهالی این روستا اکثرا باغبانی و دامداری است.محصولات اصلی این روستا عبارت اند از :بادام,گردو,زرد الو ,هلو و….است.این روستای توریستی دارای مرز مشترک با اصفهان بوده و از نظر سوق الجیشی بسیار مهم میباشد.
آدرس: شهرستان سامان، حاشیه زاینده رود، روستای سوادجان
۳۳. تونل کوهرنگ
تونل کوهرنگ تونلی است که برای انتقال آب رود ماربر (آب کوهرنگ) به زایندهرود در نزدیک شهر چلگرد یا کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری در ایران ساخته شدهاست. تونل کوهرنگ یکی از جاذبههای طبیعی و بسیار زیبای منطقه کوهرنگ است که به همراه دیگر جاذبههای منطقه کوهرنگ همچون چشمه دیمه، پیست اسکی چلگرد، روستای شگفتانگیز سرآقاسید و بسیاری از مناطق گردشگری و طبیعی کوهرنگ هر ساله گردشگران بسیاری را خصوصاً در ماه اردیبهشت به خود جلب مینماید.
آدرس: نزدیکی شهر چلگرد، منطقه کوهرنگ، تونل کوهرنگ
۳۴. چشمه دیمه
چشمه دیمه، نام چشمهای در کنار روستای دیمه و در شهرستان کوهرنگ، استان چهارمحال و بختیاری میباشد. این چشمه یکی از سرشاخههای اصلی رودخانه زاینده رود و در ۱۰ کیلومتری چلگرد است. بر اساس بررسیهای به عمل آمده آب این چشمه از لحاظ املاح و مواد معدنی، بسیار غنی بوده و از گواراترین آبهای جهان است و خواص درمانی از قبیل جلوگیری از پوسیدگی دندان به خاطر وجود کلسیم و درمان سنگ کلیه دارد.
آدرس: شهرستان کوهرنگ، روستای دیمه، چشمه دیمه
۳۵. دشت لاله های واژگون
دشت لالههای واژگون کوهرنگ رویشگاه اصلی گونهٔ گیاهی لاله واژگون و یکی از جاذبههای دیدنی و گردشگری ایران است. این دشت ۳۶۰۰ هکتار وسعت و در استان چهارمحال و بختیاری است و محدودهای از این دشت به عنوان اثر طبیعی ملی لاله واژگون تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران قرار دارد.
این دشت در شهرستان کوهرنگ واقع شده و جاذبههای گردشگری دیگری مانند آبشار کوهرنگ، پیست اسکی چلگرد و چشمه آب معدنی دیمه در نزدیکی آن قرار دارند.
رویشگاه اصلی این گیاه نادر، دامنه کوههای آبکاسه خوربه، گرگانک و مناطق بنواسنکی و مله زردهاست. لالههای واژگون، که در زبان محلی گل بگریو (گل گریان) و اشک مریم نامیده میشوند، در اواخر فروردین ماه به گل مینشینند و تا اواخر اردیبهشت گلهای خود را حفظ میکنند.
آدرس: شهرستان کوهرنگ، دشت لاله های واژگون
۳۶. غار یخی چما
غار یخی چما در مقابل دشت چما واقع شده و شبیه تنگهای بزرگ و یک انباری پربرف است که ارتفاع برفهای آن تا ۵۰ متر نیز میرسد. لایههای یخی این غار در فصول گرم و کمبارش دارای ضخامت کمی بوده و بسیار نازک و سست میباشند و باید از عبور بر روی آنها و داخل غار اجتناب نمود.
غار یخی چما یکی از نادرترین و اعجابانگیزترین غارهای استان چهارمحال و بختیاری به شمار میرود. قرار گرفتن در درههای عمیق و انباشت حجم برفهای چندین ساله در این غار سبب شده است تا قندیلهای یخ و تودههای عظیم برف به صورت دائمی و در تمام فصول سال باقی بمانند.
آدرس: شهرستان کوهرنگ، مجاورت روستای شیخ علیخان در فاصله ۲۵ کیلومتری چلگرد
۳۷. چشمه سیاسرد
چشمه سیاسرد در ۵ کیلومتری شهر بروجن قرار گرفته است. هوای خنک و مطبوع و درختان زیبا و کهنسال اطراف این چشمه مکانی بسیار زیبا برای تفرج و استراحت ساکنین شهر بروجن و سایر گردشگران به وجود آورده است؛ به طوری که همه روزه و به ویژه در روزهای تعطیل، این مکان شاهد گشت و گذار تعداد زیادی از مسافران و گردشگران می باشد. فضاسازی های مناسب و سهل الوصول بودن، میل به بازدید از این گردشگاه را دوچندان کرده است.
آدرس: ۵ کیلومتری شهر بروجن، چشمه سیاسرد
۳۸. قلعه جونقان
قلعه جونقان مربوط به اواخر سدهٔ ۱۳ ه.ق است و در شهر جونقان از توابع شهرستان فارسان، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۴۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. این قلعه که به کاخ سردار اسعد بختیاری مشهور است شهرت خود را مدیون مشروطیت و شروع قیام بختیاریها در شهر جونقان از توابع شهرستان فارسان و اجتماع در این قلعه و سپس فتح اصفهان و تهران است. مردم جونقان و سایر نقاط بختیارینشین از این مکان جنبش خود را آغاز نموده و موفق به فتح اصفهان و تهران گردیدند. در مورد تاریخچه و سال بنای آن گفته میشود ابتدا حسینقلیخان و عمویش کلبعلیخان که شجاعت و سلحشوری مردم جونقان و دشتهای کشاورزی جونقان و میزدج چشمشان را خیره نمود این شهر را به عنوان مرکز سوق الجیشی خود قرار داده و همیشه پیروزیهای خود را در جنگهایشان مدیون دلاوریهای مردم جونقان و موقعیت خاص این شهر میدانستند. هر چند کلبعلیخان عاقبت در همین شهر کشته شد و دشت «کلبعلی کشته» جونقان هم به همین دلیل نامگذاری شد.
آدرس: شهرستان فارسان، شهر جونقان، قلعه جونقان
۳۹. تالاب چغاخور
تالاب بینالمللی و زیبای چغاخور با مساحتی حدود ۲۳۰۰ هکتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب و کلار (۳۸۳۰ متر) در نزدیکی شهر بلداجی و اطراف روستا های سیبک ، دستگرد و … واقع گردیدهاست. این تالاب در مسیر جاده بروجن-بازفت قرار گرفته و از بروجن 40 کیلومتر فاصله دارد. فضای وسیع، هوای مطبوع، چشماندازهای زیبا و وجود انواع پرندگان مهاجر و بومی همراه آداب و رسوم اصیل بختیاریها، این تالاب را در ردیف یکی از کانونهای مهم جذب گردشگری در استان چهارمحال بختیاری قرار دادهاست. دهکده سیاحتی چغاخور از طرحهای گردشگری این تالاب میباشد که در فضایی به وسعت ۲۰ هکتار از زمینهای حاشیه تالاب سد چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری اجرا میباشد. ویژگی منحصر به فرد تالاب، وجود نوعی ماهی از خانواده گامبوزیا (کپوردندان) در این مکان است. همچنین در سال ۱۳۹۵ بعد از حدود ۲۵ سال اردک سرسفید در این تالاب بینالمللی مشاهده و ثبت در کمیته ملی پرندگان ایران شد. اردک سر سفید گونه در خطر انقراض و تحت حمایت سازمان حفاظت از محیط زیست است. همچنین در تابستان دیدن عشایر بختیاری و روستاهای بختیارینشین اطراف چغاخور بسیار لذت بخش است. مناسبترین زمانها برای بازدید از این تالاب فصلهای بهار و تابستان ذکر شدهاست.
آدرس: شهرستان بروجن، تالاب چغاخور
۴۰. قلعه سورک
قلعه سورک را نصیرخان ملقب به سردار جنگ حدود ۹۰ سال پیش یعنی در اواخر دوره قاجار با معماری جالب و درونگرا بنا کرده است. این قلعه در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد و در روستای سورک از توابع بخش کیار قرار دارد. بنای قلعه شامل ساختمان اصلی با دو طبقه زیرزمین و همکف، ابنیه جانبی شمال وجنوب آن، ورودی و هشتی در جبهه جنوبغربی و حمام کوچک در جبهه شمالشرقی است و مصالح آن از خشت و نمای آن از آجر است این اثر در تاریخ ۲۲ تیر ۱۳۷۶با شماره ثبت ۱۸۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حوض حجاری شده ترنج شکل، ستونهای حجاریشده، دربهای چوبی و گچبریهایی با نقوش گیاهی تزئینات این بنا را تشکیل میدهند.
آدرس: ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد، روستای سورک، قلعه سورک
۴۱. پل خراجی
این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۹۵۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل خراجی که قدمت آن به دوره صفوی می رسد ، در جنوب باختری روستای خراجی ، به فاصله ۳۰ کیلومتری شهرکرد و بر روی رودخانه کیار احداث شده است . طول این پل ۵۴ متر ، بالاترین ارتفاع آن پنج متر و فاصله دهانه های آن متغیر و به طور متوسط ۲/۵ متر است . پل خراجی که مصالح آن از آجر ، سنگ و ملاط بوده دارای ده دهانه است که بر روی پایه های سنگی ساخته شده اند . این پل به شکل مخروطی بوده و از طرفین شیبدار به نظر می رسد . قدمت این بنا از دوره صفویه به بعد است .
آدرس: شهرکرد، روستای خراجی، پل خراجی
۴۲. گرداب بن
مجتمع تفریحی گرداب بن یکی از مراکز تفریحی و زیبای استان چهارمحال و بختیاری به شمار میرود که در مسیر رودخانه زاینده رود و زیارتگاه های سیدبهاالدین و «بابا پیر احمد» بن قرار گرفته و محل حضور و گذر بسیاری از مهمانان و مسافران است.
گرداب بن یکی از مهم ترین مناطق تفریحی شهرستان بن است که در کنار پارک ملت این شهر واقع شده است.
گرداب بن در ۲۳ کیلومتری شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری در کنار کوهی واقع شده که از زیر کوه آب بیرون می آید و آب، گردابی تشکیل داده که آب مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد و یک مجتمع تفریحی ایجاد شده که سالانه گردشگران زیادی را از استان های مختلف کشور به این منطقه جذب می کند.
این منطقه به دلیل وجود مراکز گردشگری زیادی همچون امامزاده بارده، امامزاده سید بهاءالدین، رودخانه زاینده رود، چشم اندازهای زیبا و سد های خاکی شیخ شبان و بارده شرایط مناسبی برای گردشگری و گذراندن اوقات فراغت خصوصا در تعطیلات نوروزی فراهم کرده است.
آدرس: ۲۳ کیلومتری شهرکرد، گرداب بن
ببخشید اینها که تو استان فارسی حرف میزنند نسیبشون به کدام یک از اقوام ایران میرسه؟ چون بعیده که اجدادشون با فارسی ۶۰ درصد حرف زده باشند!
چیزی که مشخصه اینه که توی استان چهارمحال و بختیاری به صورت کلی بخشی گویش بختیاری دارن بخشی دیگه هم فارسی و ترکی. توی آمارهایی که هست ۳۰% مردم استان خودشون رو اقوام فارس معرفی کردن.
پژوهش های زیادی در مورد گویش ها انجام شده ولی به نظرم اون چیزی که مد نظر شماست اینه که طبق اون چیزی که برخی از منابع گفتن یه سری از شهرستان ها مثل شهرکرد و بروجن در گذشته گویش لری داشتن و به مرور زمان گویششون به فارسی تغییر کرده. البته بازهم نمیشه گفت که همه ی کسانی که فارسی صحبت می کنن جزو بختیاری ها بودن. دلیل های زیادی هست که نمیشه در این مورد به قطعیت رسید ولی اینکه اقوام فارس توی استان چهارمحال و بختیاری وجود داشتن رو نمیشه انکار کرد.
به نظرم برای مطالعه بیشتر یه سر به این مقاله بندازین: https://bit.ly/2D1cWmS