تماشاگه زمان (خانه حسین خداداد) بنایی قدیمی و دو طبقه در زعفرانیه تهران است که حدود ۸۰ سال قدمت دارد. پیشینه این بنا به دوره قاجاریه برمی گردد. این ملک در سال ۱۳۴۲ توسط حسین خداداد خریداری شد. ساختمان آن در یک طبقه ساخته شده بود و حسین خداداد با مقاوم‌سازی ساختمان و احداث یک طبقه روی همکف تغییراتی در بنا ایجاد کرد. وی به دلیل علاقه‌ای که به احیای هنر طراحی و گچ بری در ایران داشت بهترین استاد کاران را به استخدام گرفت. گچ بری‌های این بنا دوازده سال به طول انجامید و در سال ۱۳۵۶ به پایان رسید. حسین خداداد یک سال در آن خانه زندگی کرد و پیش از انقلاب ایران به آمریکا سفر کرد. پس از پیروزی انقلاب ایران تمام دارایی وی و این ساختمان توسط بنیاد مستضعفان مصادره شد و هم‌اکنون با نام تماشاگه زمان برای بازدید عموم دایر است.
مالک تماشاگه زمان
حسین خداداد در سال ۱۳۰۸ در تهران متولد شد. وی فرزند ارشد حاجی خداداد خان خداداد، مالک میدان بار مرکزی تهران امین سلطان بود. تحصیلات مقدماتی را در دبیرستان ایرانشهر به پایان رساند و در سن ۱۹ سالگی وارد کار تولید و صنعت در ایران شد.
موقعیت خانه حسین خداداد
«تماشاگه زمان» مجموعه‌ای از ابزارهای زمان‌سنجی و گاهشماری است که در محوطه‌ای به گستره ۵۰۰۰ مترمربع و عمارتی با زیربنای ۷۰۰ مترمربع سازماندهی شده‌است. این موزه به عنوان نخستین موزه ساعت در ایران شناخته می‌شود.
معماری خانه حسین خداداد
باغ و عمارت به دوره سلطنت محمد شاه و ناصر الدین شاه قاجار ارتباط دارد و در ابتدا این بنا، ساختمانی ساده و خشتی یک طبقه بوده که مورد بازسازی توسط مهندسان و معماران توانای ایرانی نظیر ابتکار، کاشی و حاج رمضان عباسیان قرار گرفت و این بازسازی تا سال 1356 هجری شمسی ادامه داشت. صاحب این عمارت تاریخی تهران، حسین خداداد بوده که تاجری ایرانی و از ثروتمندان عصر خویش است. او متولد سال 1308 هجری شمسی در تهران و پسر بزرگ حاجی خداداد خان خداداد، مالک میدان بار مرکزی تهران بود.
بخش های خانه حسین خداداد
در داخل ساختمان موزه که از دو طبقه تشکیل شده، سیر تکامل انواع ساعت‌های مکانیکی متعلق به سده‌های هفدهم تا بیستم میلادی در معرض نمایش قرار گرفته‌است، ساعت‌هایی نظیر ساعت شاهینی، آونگی، رومیزی، دیواری در این بخش قرار دارند. در طبقه دوم موزه ساعت‌های جیبی معمولی و ساعت‌های جیبی سفارشی متعلق به شخصیتهای تاریخی و سیاسی، ساعت‌های ویژه‌ای چون ساعت کارت زنی، شیفت نگهبانی، ساعت کشتی و همچنین ساعت‌های مچی در انواع دستبندی و دو زمانه به چشم می‌خورد. در بخش تقویم‌ها نیز گاهنامه‌های ایرانی، به علاقه‌مندان ارائه شده‌است.
حیاط موزه زمان
در محوطهٔ این تماشاگه ساعت‌های نخستین مانند ساعت آفتابی، ساعت شنی، ساعت آبی و ساعت سوختی قرار گرفته‌اند. در درون عمارت نیز ساعت‌های مکانیکی دیواری، رومیزی، جیبی و مچی قرار گرفته‌اند. همچنین بخشی از عمارت به اسنادی دربارهٔ گاهشماری جلالی و پیشینه آن در ایران اختصاص یافته‌است.
اشیا موجود در موزه زمان
در این موزه اشیایی گرانبها که مربوط به زمان و زمان‌گیری هستند نگهداری می‌شوند. از جمله این اشیا می‌توان به ساعت‌هایی که از مشاهیر ایران همچون «پروفسور محمود حسابی» در موزه به نمایش در آمده است، ساعت‌های تاریخی و قدیمی مثل ساعت آفتابی «ناصرالدین‌شاه»، ساعت‌های لوکس و دکوری قدیمی و همچنین اسناد و مدارکی مرتبط با موضوع زمان اشاره کرد. به غیر از گنجینه گرانبهایی که در موزه قرار دارد، معماری و گچبری‌های زیبای این موزه هم توجه هر گردشگر و بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
ویژگی های هنری خانه حسین خداداد
طبقه زیرین این بنا دارای مساحتی بالغ بر 700 متر مربع است. تزئینات داخلی بنا شامل گچ بری، آیینه کاری، مقرنس کاری و گره چینی بوده که گچ بری دیدنی آن توسط گروهی چهل نفره انجام شده و در حدود چهارده سال به طول انجامیده است. در بخش اول بنا اتاقی دیده می شود که به سبک معماری شهر اصفهان و عالی قاپو ساخته شده و از فضاهای بسیار دیدنی این مکان، محسوب می شود.
خانه ای حاصل هنر هنرمندان بزرگ
بازسازی این اتاق از سال 1353 تا 1356 به طول انجامید و کاری دشوار بود. حسین خداداد، به خاطر اینکه تاجر فرش بوده و علاقه بسیاری به فرش و هنر ایرانی داشته، از فرش اصیل ایرانی در تمام قسمت های بنا استفاده کرد. همچنین در سقف بنا می توان نقاشی های معروفی نظیر آدم و حوا و سیمرغ را مشاهده کرد که بر زیبایی بنا می افزایند و توسط استاد عیسی خان بهادری که از شاگردان کمال الملک بود، کشیده شده اند. خانه حسین خداداد پس از مرمت و بازسازی، در سال 1378 هجری شمسی تغییر کاربری داد و به وسایلی نظیر ساعت اختصاص یافت و در نتیجه، نام خانه حسین خداداد به نام موزه تماشاگه زمان تجریش تغییر یافت که مورد توجه علاقمندان به تاریخ این دیار هست.
دسترسی به بنای موزه زمان
برای رسیدن به موزه زمان می‌توانید با استفاده از بی‌آر‌تی‌های مسیر راه‌آهن – تجریش به سمت میدان تجریش حرکت کنید و در ایستگاه زعفرانیه از اتوبوس پیاده شده و پس از پنج دقیقه پیاده روی در خیابان زعفرانیه، به چهارراه پرزین بغدادی و موزه زمان برسید. همچنین اگر قصد سفر با مترو به موزه زمان را دارید، می‌توانید در ایستگاه مترو تجریش در خط یک مترو از قطار پیاده شده و پس از خروج از ایستگاه با تاکسی یا بی‌آر‌تی‌های یاد شده از سر خیابان ولیعصر به سمت جنوب رفته و سر زعفرانیه از خودرو پیاده شوید. سپس در خیابان زعفرانیه به سمت موزه حرکت کنید. عکاسی در محوطه و داخل موزه آزاد است. بهای ورودی موزه زمان ۳۰۰۰ تومان است و ساعات بازدید از این موزه همه روزه (به جز جمعه‌ها و ایام تعطیل) از ساعت ۹ الی ۱۶ است.
آدرس: تهران، خیابان زعفرانیه، نبش خیابان پرزین بغدادی
تلفن: 02122417336