استان گلستان به سرسبزی و خوش آب و هوا بودن معروف است، خصوصا شهر گرگان که مرکز این استان بوده و اطراف آن جنگل‌ها و آبشارهای زیبا و بی‌نظیری وجود دارد. همچنین از دیگر زیبایی های این شهر می‌توان به معماری و بافت قدیمی آن اشاره کرد، اگر هنگام سفر به شهر گرگان در بافت قدیمی آن قدم بزنید.
مطمئنا فریبندگی و شکوه ساختمان‌ها و خانه‌های تاریخی این شهر شما را هم غافلگیر خواهد کرد. همان طور که می‌دانید مکان‌های تاریخی و دیدنی شهر گرگان بسیار زیاد بوده و یکی از این بناهای جان گرفته، خانه امیر لطیفی است که در نزدیکی بازار نعلبندان و پشت مسجد جامع گرگان واقع شده است. در چند سال اخیر در این عمارت تاریخی موزه صنایع دستی گرگان برپا شده و گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند.
آشنایی با عمارت لطیفی
عمارت امیر لطیفی گرگان مساحتی حدود هزار متر مربع داشته و در دو طبقه ساخته شده است. از در چوبی عمارت که بگذرید، ورودی باریکی را می‌بینید که به حیاط می‌رسد، حیاط خانه، حوض و باغچه‌ها همگی مستطیلی‌شکل هستند. این عمارت تاریخی و زیبا در بافت سنتی و قدیمی شهر یعنی خیابان امام خمینی، کوچه لاله ۱۱ قرار گرفته و دسترسی خوبی به دیگر دیدنی‌های تاریخی و معماری گرگان دارد.
از خانه لطیفی تا بازار نعلبندان ۳۰ متر، تا مسجد جامع گرگان ۹۰ متر، تا مدرسه تقوی ۴۵۰ متر و تا پارک جنگلی ناهارخوران ۱۲ کیلومتر فاصله است، بدین ترتیب شما با یک گشت و گذار کوتاه در شهرمی‌توانید هم معماری شهر را ببینید، هم از بازار و طبیعت بکر و چشم نواز این شهر دیدن کنید.
تاریخچه عمارت امیر لطیفی
این عمارت در گذشته متعلق به آخرین حاکم استرآباد (گرگان امروزی) در دوران قاجار بوده است. صاحب این خانه مهدی خان ساعد لشکر معروف به مهدی خان مَلِک از بزرگان خاندان ملک و آخرین حاکمی بود که گرگان در دوره‌ی قاجار به خودش دید. در دورانی که این حاکم در آن سکونت داشته با این نام در بین مردم شناخته شده ولی بعدها خانه در اختیار داماد این خاندان یعنی ابوالقاسم امیرلطیفی قرار می‌گیرد و از آن به بعد با نام خانه امیر لطیفی شناخته می‌شود. خانه امیر لطیفی در سال ۱۳۷۸ وارد فهرست آثار ملی شده و سرانجام در سال ۱۳۸۹ کاربری خود را به موزه تغییر می‌دهد.
معماری موزه صنایع دستی گرگان
همانند اغلب بناهای تاریخی دوره قاجار در ساخت این خانه نیز از خشت، آجر، چوب و ساروج استفاده شده است. از ویژگی های معماری موزه صنایع دستی گرگان می توان به اصل قرینگی و استفاده از مصالح سازگار با اقلیم شهر اشاره کرد. این خانه شمالی – جنوبی است به همین سبب بخشی از اتاق‌های آن تابستان‌نشین و برخی دیگر زمستان‌نشین هستند. همچنین این عمارت از دو بخش یعنی هسته اصلی و بخش‌های خدماتی تشکیل شده که هسته اصلی ساختمان در ۲ طبقه ساخته شده است.
در سه ضلع حیاط، ساختمان‌هایی با پنجره‌های چوبی و شیشه‌های رنگی دیده می‌شود، اما عمارت اصلی در ضلع شمالی قرار گرفته است. این خانه سردابه و حوض‌خانه دارد و درون آن بادگیر طراحی شده است. سردابه درواقع زیرزمین عمارت است که از طاقچه‌ها و حوض آن برای نگهداری خوراکی‌ها هم استفاده می‌شده است.
در بخش اصلی عمارت، اتاق‌های سه‌دری برای استراحت خدمه یا اتاق خواب اهالی خانه درنظر گرفته شده و اتاق پنج‌دری در نقش مهمان‌خانه بوده است. فرم موزون رعایت تقارن، ارتفاع مناسب با ابعاد بنا، سرشیرهای پیش آمده و مطابق با کف قلوه چین و آجر فرش گچبری اتاق ها، تفکیک فضاهای خدماتی همچون آشپزخانه و انباری و بخش خدمه از هسته اصلی، از ویژگی‌های عمارت امیر لطیفی به شمار می‌رود.
موزه صنایع دستی گرگان
خانه لطیفی از سال ۱۳۸۹ به عنوان موزه صنایع دستی گرگان درهای خود را به روی شهروندان و گردشگران باز نمود. همین که از ورودی خانه به حیاط آن می رسید، حال و هوای افسون کننده فضا شما را غرق در دنیای زمان قاجار می کند. به گونه‌ای که شما در احاطه باغچه های باصفا، در و پنجره های مشبک چوبی، شیشه های رنگی و حوض وسط حیاط قرار می‌گیرید و خود را در عمق تاریخ تصور می‌کنید. همچنین این امکان وجود دارد که در حیاط این خانه عکس‌هایی به یادماندنی ار خود و همراهانتان ثبت کنید چرا که نمای زیبای خانه زمینه چشم‌گیری برای عکس‌هایتان خواهد بود و جلوه‌ای بی‌نظیر به آن می‌بخشد.
طبقه اول موزه
این طبقه دارای ۳ اتاق سه دری است که به یکدیگر راه داشته و در اتاق‌های جانبی ۲ راه پله برای رفتن به طبقه دوم تعبیه شده اند. در این بخش چندین غرفه قرار گرفته که صنایع دستی مختلفی از شهرهای استان گلستان مانند علی آباد کتول، صحرای ترکمن، روستای شاهکوه، قزاق محله، رامیان و روستای زیارت را به نمایش گذاشته است.
طبقه دوم موزه
در طبقه بالا با قرار دادن المان های سنتی مثل چرخ نخ ریسی، پوشاک و زیورآلات، ظروف و اشیا مربوط به دوران قاجار و همچنین مجسمه ها یا عروسک هایی در ابعاد واقعی مشاغل سنتی را بازسازی کرده اند که از جمله ها آن ها می توان به مسگری، نخ ریسی، آهنگری، قالی بافی، پنبه زنی و حصیربافی اشاره داشت. این طبقه شامل یک اتاق مرکزی (۵ دری) و ۲ اتاق سه دری در طرفین آن است.
کرسی خانه موزه
برای آشنایی بهتر با حال و هوای زمان گذشته و سبک زندگی سنتی به کرسی خانه موزه قدم بگذارید، در کرسی خانه مجسمه های مومی قرار داده شده است که در ابعاد واقعی ساخته شده و لباس محلی به تن دارند. این مجسمه ها دور هم نشستن خانواده‌ی گرگانی در زیر گرمای کرسی آن هم در شب یلدا را به تصویر کشیده اند و حس هم ذات پنداری را در شما زنده می‌کند.
هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از موزه صنایع دستی گرگان
برای بازدید از بخش های مختلف این عمارت هزار متری دست کم به یک ساعت زمان نیاز خواهید داشت و مانند هر موزه دیگری باید مبلغی را به عنوان هزینه‌ی ورودی پرداخت کنید.