دزفول شهر مقاومت و پایداری است. این شهر خاطرات بی‌شماری از دوران دفاع مقدس در سینه‌ی خود دارد. در واقع نام این شهر با نام جنگ تحمیلی عجین شده است. با این حال شهری زیبا و تاریخی به شمار می‌رود. با درناتریپ همراه باشید تا با یکی از جاذبه‌های تاریخی این شهر، تونل قُمُش دزفول آشنا شویم.
قُمُش مومنان، قناتی چندهزار ساله
قمش‌ها از منحصربه فرد ترین شبکه های زیر زمینی آب جهان به شمار می روند. قمش ها نقش مهمی در حیات شهر آب و آجر ایفا کرده‌اند. تونل قمش مومنان یکی از قنات‌های تاریخی چند هزار ساله‌ی دزفول است. وجود این تونل توانایی ایرانیان در مدیریت آب و سازگاریشان با طبیعت از دیرباز را نشان می‌دهد. قنات از جلوه‌های شکوه مهندسی آب ایرانیان در قدیم است.
مردم دزفول با حفر تونل‌هایی به نام قمش در چند کیلومتری بالاتر از شهر و از کنار رودخانه‌ی دز، آب را به اندازه‌ی مشخصی به سمت شهر خود هدایت می‌کردند. پس از مصارف شهری این آب مسیر خود را به خارج از شهر و برای سیراب کردن زمین های کشاورزی ادامه می‌دهد.
تونل قمش دزفول
جالب است این که ما اغلب با شنیدن اسم قنات به یاد شهر یزد می‌افتیم و این شهر را به عنوان شهر قنات می‌شناسیم. اما درفول نیز با سبک و سیاق خاص خود، یکی از شهرهای قنات ایران به شمار می‌رود. این موضوع به دلیل همجواری شهر آجر با رودخانه‌ی دز است. در واقع این قنات، راه دسترسی مردمان دزفول به آب رودخانه‌ی دز بوده است.
گفتنی است قنات‌های دزفول از دهه‌ی چهل خوشیدی دیگر کاربرد خود را از دست داده اند. در دهه‌ی شصت و همزمان با جنگ تحمیلی به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می‌گرفتند. بعد از پایان جنگ نیز محلی برای دفن زباله‌های ساختمانی ناشی از تخریب های بیشمار موشک باران جنگ شدند. در عملیات مربوط به خاکبرداری و خارج کردن شهدا از زیر آوار خاک به درون قمش ریخته شد. این حادثه باعث شد قمش مومنان سالها زیر خاک پنهان باشد.
در سال‌های اخیر با همت مردم، قمش مومنان دزفول این اثر به جای مانده از دوران ساسانیان، جان تازه ای گرفته است. برای رفتن به قمش مومنان باید به خیابان طالقانی پشت بقعه ی سید محمود و جنب مسجد شیدانه امام رضا بروید.
قمش چوقابافان
کنار مسجد یک درب چوبی قدیمی وجود دارد. این درب ما را به سمت قمش چوقابافان هدایت می کند. برای اسم این قمش دو حکایت وجود دارد. یکی از حکایت ها داستان مربوط به چوقابافانی است که در ورودی سربطاقی می نشستند و مشغول بافتن چوقا می شدند.
حکایت بعدی ادعا می کند این قمش به نام متولی مسجد آقای صادق چوقابافان است. در زمان جنگ تحمیلی مسجد مجاور این قمش مورد اصابت موشک قرار می گیرد. عده ی زیادی به شهادت می رسند.
سربطاق‌ها
مردمان دزفول راه دسترسی به کانال حفر شده (قمش) را سر بطاق می گویند. در گذشته شهر دارای چهارده سربطاق بوده است. با استفاده از سربطاقی سنگی و آجری می‌توان به قمش ورود پیدا کرد. این سربطاقی ساختاری به شکل سردابه دارد.
این سربطاقی ها با شیب 45 درجه به صورت مستقیم به جریان آب هدایت می شوند. مطابق با اسناد سربطاقهای زیادی در این تونل وجود دارد. در حال حاضر دو سر بطاق چوقابانان و عاملی احیا شده اند. در سال 97 نیز سومین سربطاقی به نام آقامیر احیا شد. مسیر رسیدن به جریان آب نیز حدود 74 پله دارد.
پیشنهاد می‌کنیم اگر به دزفول می‌روید، مخصوصاً در تابستان به این قنات چند هزار ساله سری بزنید. چرا که در گرمای شدید تابستان دزفول، رفتن به عمق زمین و نشستن در کنار آب خنک لذتی وصف ناشدنی دارد. تونل قمش می‌تواند این حس لذت بخش را برایتان به ارمغان بیاورد.