بندر سیراف نام شهری باستانی در استان بوشهر و از توابع شهرستان کنگان است که در روزگاری پررونق‌ترین بندر ایران محسوب میشد و بر اثر دو زلزله مهیب ویران گشت. این بندر تا سال ۱۳۸۷ به بندر طاهری مشهور بود و بین بندر کنگان و عسلویه قرار گرفته است.
تاریخچه
از قدیمی‌ترین بنادر ایران محسوب میشود که در دوره ساسانیان رونق بسیاری داشت. پیدایش این بندر را بر اساس روایتی افسانه‌ای به کاوش کیانی نسبت میدهند و برخی نیز معتقدد این بندر در قرن سوم میلادی به علت توجه شاهان ساسانی به این بخش احداث شده است. بر اساس برخی منابع، اردشیر بابکان که مؤسس سلسله ساسانی بود، برای افزایش تجارت و بازرگانی، چندین شهر بازرگانی در جنوب ایران احداث نمود که بندر سیراف نیز از آنها به شمار می‌آمد. کشف وسایل قدیمی و سفال‌ها در این منطقه نیز نشان از روابط پررونق تجاری در گذشته دارد و در زمان تجارت ابریشم، نقش بسزایی در تجارت‌های بین‌المللی داشته است.
افراد ساکن این شهر در آن زمان یهودی بودند که فرمانروایی یهودی به نام روزبه داشتند که با حمله مسلمانان، جمعیت ساکن را مسلمانان تشکیل می دهند و بندر نام طاهری به خود می گیرد. این بندر در قدیم ۳۰۰۰۰۰ نفر جمعیت داشته و آزادی عقاید مذهبی نیز در آن رایج بوده است که قبرهایی از انسان ها با مذهب‌های مختلف در این مکان قرار دارند. این بندر در دوره‌های اسلامی نیز محل خوبی برای تجارت به دیگر کشورهای مهم محسوب میشد.
معماری
این بندر بین دریا و کوه است و یک خیابان دارد. برخی از خانه‌ها به دلیل فاصله کم دریا از کوه، بر روی کوه ساخته شده‌اند.
سیراف خانه‌های زیبایی دارد و چوب آنها از هند و شمال آفریقا وارد شده است. این خانه‌ها از گچ بری‌های زیبا با طرح‌هایی منحصر به فرد ساخته شده اند. این شهر دارای سیستم فاضلاب با لوله‌های سفالی بوده که نشان از تمدن آن دارد. از جمله آثار برجای مانده این بندر می‌توان از سنگ‌چنین‌ها، چاهها، غارها، حوضچه‌های آب باران یا دخمه‌ها و قبرها، آتشکده، عمارت شیخ جبار نصوری و مسجد امام حسن نام برد.
عمارت شیخ جبار نصوری
این عمارت با قدمتی بالغ بر ۲۰۰ سال بوده متعلق به خاندان نصوری است. این عمارت بر روی تپه‌ای بنا شده که دارای دو محیط بیرونی و درونی به همراه یک شاه‌نشین است و دارای ۱۸ تابلو از مجالس شاهنامه فردوسی در ایوان غربی است.
دخمه‌های باستانی
برخی باستان‌شناسان این مکان را حوضچه‌هایی برای نگهداری آب باران و برخی نیز از آن به عنوان گور‌های سنگی یاد میکنند. آب با پر شدن در بعضی از حوضچه‌های آن به حوضچه‌های پایینی می ریزد.
چاه‌های سنگی
این چاهها بالغ بر ۱۰۰ عدد با عمقی حدود ۱۲۰ متر است و در برخی فصول سال دارای آب می باشند.
گور تمدن‌ها
این گور از باستانی‌ترین مکان‌های بندر سیراف بوده که با وجود دو زلزله مهیب نیز هنوز سالم می باشد. این گورستان از این جهت گور تمدن‌ها نامیده می شود که مردگانی با ادیان و تمدن‌های مختلف در آن دفن شده‌اند.
گور سیبویه
این گور محل دفن استاد سیبویه و برادرش نوراوین است که از علمای اهل تسنن بوده‌اند.
بازار سیراف
از مناطق مهم شهر بوده و از مغازه‌های کوچک و بزرگی ساخته شده که به صورت ردیفی کنار هم قرار دارند.
آرامگاه قطب‌الدین شیرازی
این آرامگاه محل دفن یکی از علمای ایرانی بوده که در گسترش فلسفه، حکمت، علوم طبیعی، پزشکی و هنر نقش فراوانی داشته است.
مسجد امام حسن
این مسجد بر روی تپه‌ای نزدیک به گلزار شهدای این بندر قرار دارد که قدمت آن به دوره ایلخانی بر میگردد. پیش از زلزله، این مسجد یکی از کهن‌ترین مساجد در زمینه طراحی محسوب میشد که بعد از زلزله تغییراتی در آن ایجاد شد.
آبگیر دره لیر
این آبگیر مربوط به سده‌های اولیه دوره اسلامی است که در سال ۱۳۸۷ ثبت ملی شد.
موزه بندر سیراف
این موزه با تلاش اهالی این منطقه راه‌اندازی شده که تاریخچه سیراف، شرح احوال بزرگان و حاکمان این شهر را نشان میدهد و تعدادی ظروف قدیمی در آن جای دارد.
دست‌کندهای تاریخی
در شمال کوه‌های سیراف، تپه‌هایی وجود دارد که حفره‌هایی متعدد و کنار هم درون آنها ساخته شده است. این تپه‌ها با نام‌های لیر و شیلو از هم جدا میشوند.
