آش دانه کولانه، یکی از آش های سنتی ایرانی می باشد که همان مشابه آش دندانی است ولی در زبان کردی به این نام مشهور است همان طور که از نام این آش پیداست یک آش سمبلیک معروف است زمانی که کودک اولین دندان خود را در می آورد این آش را میپزند و پخش می کنند و در زبان کردی بیجار (گروس) این آش به دانه کولانه مشهور است این آش علاوه بر این موضوع در زمستان بیشتر تهیه می شود زیرا بسیار مقوی و خوشمزه می باشد و بنا به عادت و رسپی مختلف شهرها ممکن است دستور ها با هم کمی متفاوت باشند.
مواد لازم آش دانه کولانه
| گندم | ۲۵۰ گ |
| پیاز (خلالی خردشده) | ۳ عدد |
| روغن مایع (مخصوص سرخکردن) | ب.م.ل |
| نخود (خیسانده شده) | ۱۵۰ گ |
| لوبیا قرمز (خیسانده شده) | ۱۵۰ گ |
| عدس (خیسانده شده) | ۱۵۰ گ |
| آب قلم گوساله | ۲ لیتر |
| زردچوبه (پودرشده) | ۱ ق.چ |
| نمک و دانه فلفل سیاه (کوبیدهشده) | ب.م.ل |
| فلفل قرمز (پودرشده) | ب.م.ل |
| مرزه (خشکشده) | ۵۰ گ |
| گوشت چرخکرده (مخلوط گوسفند و گوساله) | ۲۰۰ گ |
| پیاز (رنده و آبگرفتهشده) | 1عدد |
روش تهیه آش دانه کولانه
گندم را از ۴۸ ساعت قبل، در ظرفی حاوی مقداری آب خیس کنید تا نوک جوانهها بیرون بزند.
پیاز خلالی خرد شده را در تابهای حاوی روغن داغ، روی حرارت ملایم تفت دهید تا طلایی شود.
آب روی نخود و لوبیا قرمز خیسشده را خالی کرده سپس آنها را بههمراه نیمی از پیازداغ در قابلمهای حاوی آب، روی حرارت ملایم بریزید تا به مدت ۳ ساعت بپزد. ۲ ساعت پس از شروع پخت نخود و لوبیا قرمز، عدس،گندم و آب قلم گوساله را به آن اضافه کنید، حرارت را زیاد کنید تا جوش بزند سپس حرارت را کم کنید تا کاملا بپزند.
در ۴۵ دقیقه آخر پخت، زردچوبه را در تابهای حاوی روغن داغ، روی حرارت ملایم، تفت دهید و بههمراه مقداری نمک و فلفل قرمز به آش بیافزایید.
گوشت را با مقداری نمک ورز دهید، سپس پیاز و فلفل سیاه را به آن بیافزایید و مجدداً ورز دهید تا کاملاً حالت چسبندگی پیدا کند. کف دست را با مقداری آب مرطوب کنید و بهاندازههای کوچک از مخلوط بردارید و در کف دست به شکل کوفتهریزه درآورید. کوفتهها را در تابهای حاوی روغن داغ، روی حرارت ملایم سرخ کنید تا قهوهایرنگ شوند سپس با کفگیر سوراخدار، کوفتهها را از تابه خارج کنید و روی حوله کاغذی قرار دهید تا روغن اضافی آنها گرفته شود. مقداری از کوفتهها را برای تزیین کنار بگذارید.
مرزه را نیز در تابهای جداگانه حاوی مقداری روغن داغ تفت دهید سپس آن را همراه کوفتهریزهها در ۳۰ دقیقه آخر پختِ آش، به قابلمه بیافزایید تا آش بپزد و کاملاً جا بیافتد. پس از پخت، آش را در ظرف مورد نظر بریزید و با بقیه کوفتهریزه و پیاز داغ تزیین و سرو کنید.
فوت و فن های دستور تهیه آش دانه کولانه
- افزودن عصاره قلم اختیاری می باشد.
- این آش به دلیل داشتن گندم و نشاسته آن نگذارید زیاد غلیظ شود چون بعد از سرد شدن سفت تر خواهد شد.
- به دلخواه می توانید گوشت قلقلی را تهیه کنید و روی آش قرار دهید.
- این آش سبزی یا ماست ندارد.
- بهتر است این آش با آب قلم پخته شود تا مقوی تر باشد.